Οι διαπραγματεύσεις για την κατάπαυση του πυρός στη Γάζα φαίνεται πως βρίσκονται σε αδιέξοδο, με το Ισραήλ να κατηγορείται ότι αποτελεί βασικό εμπόδιο στην επίτευξη μιας συμφωνίας.
Παρά τις δημόσιες διαβεβαιώσεις του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου ότι το Ισραήλ δεν εμποδίζει τη διαδικασία, αποκαλύψεις από έγγραφα και πηγές κοντά στις διαπραγματεύσεις υποδεικνύουν το αντίθετο.
Ο Νετανιάχου έχει επανειλημμένα κατηγορήσει τη Χαμάς για το αδιέξοδο, υποστηρίζοντας ότι η Παλαιστινιακή οργάνωση θέτει συνεχώς εμπόδια στην ειρηνευτική διαδικασία. Ωστόσο, έγγραφα που εξετάστηκαν από τους The New York Times δείχνουν ότι το Ισραήλ, «παρασκηνιακά», προσθέτει νέες απαιτήσεις και όρους που καθιστούν τη συμφωνία όλο και πιο δύσκολη. Οι προσθήκες αυτές, οι οποίες προτάθηκαν τον Ιούλιο του 2024, περιλαμβάνουν την παραμονή των ισραηλινών δυνάμεων ελέγχου στα νότια σύνορα της Γάζας με την Αίγυπτο, κάτι που δεν ήταν μέρος της αρχικής πρότασης του Ισραήλ τον Μάιο.
Επιπλέον, ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα σημεία είναι η ενίσχυση των ελέγχων για τους Παλαιστινίους που θα επιστρέψουν στα σπίτια τους στη βόρεια Γάζα μετά την επίτευξη μιας εκεχειρίας, κάτι που εγείρει ανησυχίες ότι το Ισραήλ επιδιώκει να διατηρήσει τον έλεγχο στην περιοχή και μετά το τέλος των συγκρούσεων.
Ανώτεροι Ισραηλινοί αξιωματούχοι, που συμμετέχουν στις διαπραγματεύσεις, εξέφρασαν μέσω ανωνυμίας στους NY Times την ανησυχία τους για τη στρατηγική αυτή του Νετανιάχου. Σύμφωνα με αυτούς, οι νέοι όροι που θέτει η Ισραηλινή πλευρά μπορεί να οδηγήσουν στην πλήρη κατάρρευση των διαπραγματεύσεων και ότι θα μπορούσαν να καθυστερήσουν την απελευθέρωση των ομήρων που κρατούνται από τη Χαμάς.
Το Ισραήλ, σύμφωνα με τα έγγραφα που ανασκοπήθηκαν, αναθεώρησε επίσης τον τρόπο με τον οποίο θα γίνει η επιστροφή των Παλαιστινίων στα σπίτια τους στη βόρεια Γάζα, προσθέτοντας επιπλέον ελέγχους που δεν υπήρχαν στην αρχική πρόταση του Μαΐου. Αυτό προκάλεσε την έντονη αντίδραση της Χαμάς, η οποία έχει κατηγορήσει το Ισραήλ ότι επιδιώκει να διατηρήσει την στρατιωτική του παρουσία στη Γάζα.
Παρά τις επικρίσεις, ο Νετανιάχου υπερασπίζεται τη θέση του, ισχυριζόμενος ότι οι αλλαγές που πρότεινε δεν αποτελούν νέους όρους αλλά διευκρινίσεις που θα διευκολύνουν την εφαρμογή της αρχικής πρότασης. «Η επιστολή της 27ης Ιουλίου δεν εισάγει νέους όρους», ανέφερε σε δήλωσή του το γραφείο του Νετανιάχου. «Αντιθέτως, περιλαμβάνει απαραίτητες διευκρινίσεις για να βοηθήσει στην εφαρμογή της πρότασης της 27ης Μαΐου.»
Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι ότι αυτές οι «διευκρινίσεις» έχουν επιδεινώσει την κατάσταση και έχουν αυξήσει τις ανησυχίες των διαμεσολαβητών, όπως της Αιγύπτου και του Κατάρ, ότι η συμφωνία απομακρύνεται. Το γεγονός ότι η Ισραηλινή πλευρά συνεχίζει να προσθέτει νέους όρους σε ένα κρίσιμο σημείο των διαπραγματεύσεων εγείρει ερωτήματα για τις πραγματικές προθέσεις της κυβέρνησης Νετανιάχου.
Αναλυτές θεωρούν ότι η στρατηγική του Νετανιάχου εξυπηρετεί περισσότερο την πολιτική του επιβίωση παρά την επίτευξη μιας βιώσιμης λύσης στη σύγκρουση. Η κυβέρνηση Νετανιάχου στηρίζεται σε μια εύθραυστη πλειοψηφία στη Βουλή, η οποία εξαρτάται από την υποστήριξη ακροδεξιών κομμάτων που αντιτίθενται σθεναρά σε μια εκεχειρία. Οι επικριτές του υποστηρίζουν ότι ο Νετανιάχου φοβάται ότι μια συμφωνία για κατάπαυση του πυρός θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει την κυβέρνησή του, γι’ αυτό και επιμένει σε απαιτήσεις που δυσκολεύουν τη διαπραγμάτευση.
Παράλληλα, η Χαμάς έχει αποδειχθεί ανυποχώρητη σε πολλές από τις βασικές θέσεις της, γεγονός που επιτείνει τη δυσκολία επίτευξης μιας συμφωνίας. Ωστόσο, οι νέες προσθήκες του Ισραήλ ενδέχεται να αποβούν καθοριστικές για την αποτυχία των διαπραγματεύσεων, καθώς προσθέτουν επιπλέον επίπεδα πολυπλοκότητας σε μια ήδη δύσκολη διαδικασία.
Οι προθέσεις των ΗΠΑ
Η κυβέρνηση των ΗΠΑ είναι όλο και πιο ανήσυχη για την ανθρωπιστική κρίση που εκτυλίσσεται στη Γάζα, με τον πρόεδρο Τζο Μπάιντεν να προσπαθεί να επιτύχει την κατάπαυση του πυρός. Σύμφωνα με τον Ράμι Κούρι, ανώτερο ερευνητή στο Αραβικό Κέντρο της Ουάσινγκτον, ο Μπάιντεν δεν θέλει να τον θυμούνται ως «Genocide Joe» και το Ισραήλ φαίνεται να είναι το εμπόδιο στην επίτευξη της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός που ο Μπάιντεν «απεγνωσμένα» επιθυμεί. Όπως δήλωσε ο Κούρι, «Ο Μπάιντεν είναι απελπισμένος, απόλυτα απελπισμένος να καταφέρει την κατάπαυση του πυρός πριν αποχωρήσει από το αξίωμα».
Η αμερικανική διοίκηση φέρεται να άσκησε αυστηρές πιέσεις στον Νετανιάχου, με τον Μπάιντεν να του ζητά να επικεντρωθεί στις διαπραγματεύσεις και να αποφεύγει ενέργειες που θα κλιμακώσουν την ένταση. Ο Μπάιντεν τόνισε στον Νετανιάχου, στην τελεύταια επίσκεψή του στον Λευκό Οίκο, στις 22 Ιουλίου, ότι η δολοφονία του Χανίγια «δεν βοήθησε» τις προσπάθειες διαπραγμάτευσης.
Εν μέσω αυτών των πιέσεων, η Αμερικανική κυβέρνηση έχει ενισχύσει την στρατιωτική παρουσία στη Μέση Ανατολή, προετοιμαζόμενη «για κάθε ενδεχόμενο», σύμφωνα με Αμερικανό αξιωματούχο, ενώ συνεχίζει να επείγει για την επίτευξη συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός.
Σε συνέντευξή του στο CBS στις 11 Αυγούστου, ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν επανέλαβε την πεποίθησή του ότι η επίτευξη κατάπαυσης του πυρός είναι ένας εφικτός στόχος. «Το σχέδιο που συνέταξα, το οποίο εγκρίθηκε από την G7, εγκρίθηκε από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ κ.λπ. είναι ακόμη βιώσιμο. Και εργάζομαι κυριολεκτικά κάθε μέρα -και όλη μου η ομάδα- για να φροντίσω να μην κλιμακωθεί σε περιφερειακό πόλεμο. Αλλά μπορεί εύκολα να γίνει».
TOMORROW: In his first TV interview after withdrawing from the 2024 race, President Joe Biden speaks with CBS News' @costareports about his decision to exit the presidential race and his alarm about former President Donald Trump. https://t.co/Li9tzN1wzG pic.twitter.com/k4or6WbtDt
— CBS Sunday Morning 🌞 (@CBSSunday) August 10, 2024
Ο ρόλος του Ιράν και της Χαμάς στις διαπραγματεύσεις
Ο ρόλος του Ιράν και της Χαμάς στις διαπραγματεύσεις για την κατάπαυση του πυρός στη Γάζα είναι καθοριστικός. Το Ιράν έχει προειδοποιήσει ότι μια αποτυχία των συνομιλιών θα μπορούσε να οδηγήσει σε άμεση στρατιωτική κλιμάκωση από το ίδιο και τους συμμάχους του, όπως η Χεζμπολάχ. To Reuters αναφέρει πως ένας υψηλόβαθμος Ιρανός αξιωματούχος δήλωσε ότι «Ελπίζουμε η αντίδρασή μας να είναι χρονικά και επιχειρησιακά κατάλληλη, ώστε να μην βλάψει μια πιθανή κατάπαυση του πυρός».
Από την πλευρά της, η Χαμάς παραμένει διστακτική όσον αφορά τη συμμετοχή της στις διαπραγματεύσεις, με πρόσφατη δήλωση της οργάνωσης να καλεί τους μεσολαβητές να εφαρμόσουν τα συμφωνηθέντα της 2ας Ιουλίου 2024, «με βάση το όραμα του Μπάιντεν και την απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ», και να επιμείνουν να τηρήσει το Ισραήλ τις δεσμεύσεις του αντί να επιδιώκουν νέες διαπραγματεύσεις. Η στάση της Χαμάς περιπλέκει ακόμα περισσότερο την κατάσταση, καθώς απειλεί να συνεχίσει τις επιθέσεις αν δεν τηρηθούν οι όροι της.
Ισραηλινοί αξιωματούχοι υποβάθμισαν τη δήλωση της Χαμάς, λέγοντας ότι η συνάντηση για τις διαπραγματεύσεις θα συνεχιστεί και ότι τα κράτη-μεσολαβητές, Κατάρ και Αίγυπτος, θα ενημερώσουν την οργάνωση. Ο ηγέτης της, Γιαχία Σινουάρ, ο οποίος οργάνωσε την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου, έχει στείλει ανάμεικτα μηνύματα σχετικά με την ετοιμότητά του να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις. Ένας ανώνυμος ανώτερος Ισραηλινός αξιωματούχος δήλωσε εν τω μεταξύ στο Axios ότι «αν η Χαμάς δεν προσέλθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, θα συνεχίσουμε να αποδεκατίζουμε τις δυνάμεις της στη Γάζα».
Ωστόσο, το Ιράν, σύμφωνα με τον αναλυτή Saeed Laylaz με έδρα το Ιράν, παρότι υποστηρίζει τη Χαμάς, έχει δείξει προθυμία να διαδραματίσει έναν «πιο ενεργό ρόλο» στις διαπραγματεύσεις για την ειρήνη, ενδεχομένως συμμετέχοντας στις συνομιλίες, έστω και μέσω παρασκηνιακών επαφών. Παρόλο που οι συνομιλίες βρίσκονται σε κρίσιμο σημείο, το Ιράν παραμένει αμετακίνητο στις προθέσεις του για αντίποινα, εάν οι διαπραγματεύσεις αποτύχουν, δήλωσαν τρεις ανώτεροι Ιρανοί αξιωματούχοι στο πρακτορείο Reuters.
Η επόμενη συνάντηση για τις διαπραγματεύσεις για την κατάπαυση του πυρός στη Γάζα, που αναμένεται να πραγματοποιηθεί είτε στη Ντόχα (Κατάρ) είτε στο Κάιρο (Αίγυπτο), είναι προγραμματισμένη να γίνει την Πέμπτη, 15 Αυγούστου 2024.
