Μία απο τις σημαντικότερες αλλαγές που φέρνει παγκοσμίως η πανδημία του κορωνοϊού –και κατ’επέκταση και στην Ελλάδα- είναι η υποκατάσταση των συναλλαγών με μετρητά από την χρησιμοποίηση πλαστικού χρήματος και ανέπαφων συναλλαγών.
Αν λάβουμε υπόψιν ότι ειδικώς για την Ελλάδα η ευρύτερη χρηση καρτών αντί μετρητών βοηθάει την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, έστω και αν αυτό ισχύει και για τις άλλες χώρες, εν τούτοις η υποχρεωτική χρησιμοποίηση πλαστικού χρήματος εκρίθη αναγκαία ως μέτρο για την μη διάδοση των μολύνσεων, λογω κορωνοίού. Όμως στον υπόλοιπο κόσμο και ειδικώς στις ΗΠΑ αποτέλεσε αφορμή για αρνητική κριτική ως ενός ακόμη μέτρου ελέγχου των πολιτών.
Το πρώτο ερώτημα είναι αν ο ιός μεταδίδεται μέσω μετρητών ή μπορεί και «επιβιώνει» στις χρεωστικές και πιστωτικές κάρτες.
Σύμφωνα με κλινική μικροβιολόγο του Πρεσβυτεριανού Νοσοκομείου του Πανεπιστημίου Κολούμπια το μετρητό χρήμα δεν είναι καλό όχημα μεταφοράς ιών του αναπνευστικού, όμως οι κάρτες έχουν μία μικρή παραπάνω πιθανότητα. Αν λ.χ. κάποιος βήξει και στη συνέχεια δώσει την κάρτα σε άλλον στο ταμείο, η μικροβιολόγος δεν θα απέκλειε την δυνατότητα μετάδοσης του ιού.
Η άποψη αυτή βασίζεται περισσότερο στο γεγονός ότι οι ιοί, γενικώς, έχουν την τάση να παραμένουν περισσότερο σε σκληρές επιφάνειες, όπως οι κάρτες και τα νομίσματα παρά σε πορώδεις επιφάνειες όπως τα υφάσματα και τα χαρτονομίσματα.
Οι διεθνείς στατιστικές πάντως δείχνουν ότι η συντριπτική πλειοψηφία του κόσμου, παγκοσμίως, προτιμάει την χρησιμοποίηση πλαστικού χρήματος. Έτσι
-Το 70% προτιμάει να πληρώνει με κάρτα παρά με χαρτονομισμάτα.
-Το 76% των καταναλωτών έχει τουλάχιστον μία πιστωτική κάρτα
-Το 88% των καταναλωτών, ανεξαρτήτως του να χρησιμοποιεί πλαστικό χρήμα, συναλλάσσεται και με χαρτονομίσμστα κάποιες φορές.
-Ο μέσος όρος των συναλλαγών με χαρτονόμισμα αφορά συναλλαγές ύψους 20-22 ευρώ.
-Ο μέσος όρος συναλλαγών με πλαστικό χρήμα είναι άνω των 100 ευρώ.
-Το υψηλό επιτόκιο των πιστωτικών καρτών αποτελεί αποτρεπτικό παράγοντας χρήσης πιστωτικών καρτών
-Οι αναλήψεις από τα ΑΤΜ πέφτουν σε αριθμό αλλά αυξάνουν σε αξία αναλήψεων
-Οι πληρωμές με κάρτα είναι αυξημένες σε αριθμό και αξία.
Στην ΕΕ και στην Ελλάδα
Ειδικότερα για την ΕΕ:
-Ο αριθμός των πληρωμών με κάρτα που πραγματοποιήθηκαν από καταναλωτές και επιχειρήσεις υπερδιπλασιάστηκε την τελευταία δεκαετία, με μέσο όρο 121 πληρωμές με κάρτα κατά κεφαλήν το 2018, σε σύγκριση με 56 το 2008. Ωστόσο, η μέση αξία κάθε πληρωμής με κάρτα σημείωσε σταθερή μείωση, από 54 ευρώ το 2008 σε 44 ευρώ το 2018.
.-Ενώ οι κάτοικοι της Φινλανδίας πραγματοποίησαν κατά μέσο όρο 332 πληρωμές με κάρτα κατά κεφαλήν το 2018, οι κάτοικοι της Γερμανίας, της Ελλάδας και της Ιταλίας πραγματοποίησαν κατά μέσο όρο μόλις 64, 59 και 53 πληρωμές με κάρτα κατά κεφαλήν αντιστοίχως.
Με άλλα λόγια, οι κάτοικοι της Φινλανδίας χρησιμοποίησαν τις κάρτες τους πέντε φορές συχνότερα από ό,τι οι κάτοικοι της Γερμανίας και έξι φορές συχνότερα από ό,τι οι κάτοικοι της Ιταλίας.
-Η μέση αξία κάθε πληρωμής με κάρτα κυμαίνεται από 17 ευρώ περίπου στη Λετονία σε 70 ευρώ στην Κύπρο.
Στην χώρα μας σύμφωνα με στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδας λήγοντοςτου 2018 κυκλοφορούσαν 17 εκατομμύρια κάρτες, χρεωστικές και πιστωτικές, και οι συναλλαγές με πλαστικό χρήμα είχαν ανέλθει σε 64,8 δισεκατομμύρια ευρω.
Το 91% των συναλλαγών αυτών είχαν γίνει μέσω χρεωστικών καρτών και το υπόλοιπο 9% μέσω πιστωτικών, προφανώς λόγω του υψηλού επιτοκίου όπως προαναφέρθηκε.
Υπερ και κατά
Εθισμένοι πλέον και στην Ελλάδα στην χρήση πλαστικού χρήματος έχει ενδιαφέρον να καταγραφούν τα υπέρ και τα κατά μεταξύ καρτών και χαρτονομισμάτων.
Ως μία γενική σύγκριση μπορούμε να πούμε ότι πληρώνοντας με χρεωστική ή πιστωτική κάρτα δεν χρειάζεται να κουβαλάς βαρυφορτωμένο πορτοφόλι με χαρτονομίσματα.
Τα υπέρ των χαρτονομισμάτων συνίστανται στο ότι σε βοηθούν να αποφεύγεις τις μεγάλες δαπάνες. Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι ξοδεύουν περισσότερα πάντοτε όταν πληρωνουν με κάρτα απ’ό,τι με μετρητά. Μία εκτίμηση από το Τμήμα μάρκετινγκ του ΜΙΤ έδειξε ότι η διαφορά στην δαπάνη μπορεί να φτάνει και το 100%. Με άλλα λόγια ο καταναλωτής με πιστωτική κάρτα ξοδεύει τα διπλάσια από αυτόν που πληρώνει με μετρητά.
Στα κατά των μετρητών μπορεί να καταλογιστεί ότι πολλές επιχειρήσεις δεν δέχονται χαρτονομισματα. Όμως, με χαρτονομίσματα στο πορτοφόλι είναι κανείς πιο ευάλωτος στην απώλεια ή στην ληστεία.
Στα υπερ των καρτών μπορεί να αναφερθούν: (α) Η δημιουργία ιστορικού -εφ’ ‘οσον ο κάτοχος της κάρτας είναι συνεπής- που επιτρέπει να διευρύνει το πιστωτικό του εύρος ώστε να εξασφαλίζει μεγαλύτερο δανεισμό. (β) Οι πόντοι εξαγορών με την χρήση καρτας.
Στα κατά των καρτών είναι (α) η ασυνέπεια του κατόχου πλήττει την φερεγγυότητα του (β) οι καθυστερήσεις ή οι υπερχρεώσεις συνεπάγονται πρόσθετες χρηματικές επιβαρύνσεις και αυξημένους τόκους (γ) η ασυνέπεια μπορεί να αποτελέσει αιτία μη χορήγησης στο μέλλον πιστωτικής κάρτας στον αιτούντα (δ) όσο αυξάνεται η πίστωση άλλο τόσο αυξάνονται και οι τόκοι που πρέπει κανείς να καταβάλει, γεγονός που σε διάρκεια έτους μπορεί να σημαίνει αύξηση των υποχρεώσεων και δυσκολίες αποπληρωμής του χρέους.
