Η Δευτέρα 10η Ιουνίου, η επόμενη ημέρα των ευρωεκλογών, σηματοδότησε ουσιαστικά το εναρκτήριο λάκτισμα για την πραγματική προεκλογική εκστρατεία της Ούρσουλας φον ντερ Λάιεν και τη μάχη επιβίωσης και παραμονής της στο Μπερλεμόντ.
Υπό κανονικές συνθήκες, ο πολιτικός μαραθώνιος για την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, που ξεκίνησε στις 7 Μαρτίου, όταν έλαβε το χρίσμα του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) για την προεδρία της Κομισιόν, θα εξελισσόταν τότε σε αγώνα σπριντ με στόχο την εξασφάλιση της στήριξης και των 27 Ευρωπαίων ηγετών στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, ενώ θα κατέληγε στη μητέρα όλων των μαχών, την εκλογή της από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Η κούρσα αυτή, όμως, εξελίχθηκε τελικά σε έναν «υπόγειο» αγώνα δρόμου μετ’ εμποδίων. Την αφορμή έδωσε ένας αμφιλεγόμενος διορισμός στα τέλη Ιανουαρίου, κάτι που μάλλον αναζητούσαν εδώ και καιρό οι πολιτικοί της αντίπαλοι εντός και εκτός Κομισιόν.
Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν: Τα πισώπλατα μαχαιρώματα
Το πρώτο «χτύπημα» ήρθε, μάλιστα, από «αντάρτικο» εντός του Κολεγίου της. Τέσσερις επίτροποι έβαλαν στο στόχαστρο την επιλογή της για τη θέση του «εντεταλμένου της Ε.Ε. για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις», με μηνιαίες απολαβές σχεδόν 20.000 ευρώ. Συγκεκριμένα, το άτομο που διορίστηκε ήταν ένας Γερμανός που ανήκε στο Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα (CDU), παρότι δύο συνυποψήφιές του φέρεται να είχαν περισσότερα προσόντα.
Ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Ζοσέπ Μπορέλ, καθώς και οι επίτροποι Τιερί Μπρετόν, Νικολά Σμιτ και Πάολο Τζεντιλόνι όχι μόνο ζήτησαν εξηγήσεις για το διορισμό του Μάρκους Πίπερ, σχετικά με τη διαφάνεια και την αμεροληψία της διαδικασίας, αλλά και να τεθεί το ζήτημα στην ατζέντα του Κολεγίου των Επιτρόπων. Όπερ και εγένετο, την Τετάρτη 12 Ιουνίου. Αλλά, το σκορ μάλλον έληξε υπέρ της Φον ντερ Λάιεν, καθώς γύρω της συνασπίστηκε σχεδόν η πλειοψηφία των επιτρόπων και ιδιαίτερα όσων ανήκουν στο ΕΛΚ.
Και μπορεί η Φον ντερ Λάιεν να ξεπέρασε τον πρώτο «σκόπελο» του Κολεγίου, επικαλούμενη μάλιστα την κρισιμότητα των στιγμών λόγω του ρωσοουκρανικού πολέμου -συνήθη τακτική που ακολουθούσε ευρισκόμενη σε άμυνα–, δεν είναι σίγουρο όμως ότι θα ξεπεράσει εύκολα το δεύτερο, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Για τον Ρικάρντο ντε Μπόργκες Κάστρο, αναλυτή και άλλοτε σύμβουλο του πρώην προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, η «μάχη» δεν θα είναι περίπατος: «Ο Εμανουέλ Μακρόν μπορεί κάποτε να την έχρισε βασίλισσα, ενδεχομένως, όμως, να είναι τελικά ο ίδιος που θα την αποκαθηλώσει» έγραψε χαρακτηριστικά, υπενθυμίζοντας την αιφνιδιαστική πρόταση του Γάλλου Προέδρου, πριν από πέντε χρόνια, όταν προσπέρασε τον εκλεγμένο από το ΕΛΚ Μάνφρεντ Βέμπερ, φέρνοντας στο τραπέζι το όνομα της εν πολλοίς άγνωστης έως τότε Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για την προεδρία της Κομισιόν. Το άμεσο μέλλον θα δείξει τι μέλλει γενέσθαι. Κατά τα προγνωστικά, για μία ακόμη φορά οι Κασσάνδρες μάλλον θα διαψευστούν για τη «σιδηρά» (ή μάλλον «ατσάλινη») κυρία, όπως έχει αποδειχτεί διαχρονικά η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Η ευρωπαϊκή προεδρία της Φον ντερ Λάιεν ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 2019, παραμονές πολλαπλών κρίσεων.
Φον ντερ Λάιεν: H καλλονή της Bundestag
Στα νιάτα της εθεωρείτο η πιο «καυτή» ξανθιά του γερμανικού κοινοβουλίου. Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δεν καπνίζει, δεν βάζει αλκοόλ στο στόμα της, τρέφεται υγιεινά και κάνει τζόκινγκ. Λατρεύει τα φρούτα και τα λαχανικά και καταναλώνει μεγάλες ποσότητες γαλλικού καφέ την ημέρα. Όταν άρχισε να αναρριχάται επαγγελματικά, αναγκάστηκε να αποχωριστεί την ξανθιά χαίτη της. Το κοντό μαλλί της έδωσε έναν πιο αυστηρό τόνο στην εικόνα της. Ο τίτλος της γοητευτικής ξανθιάς υπουργού αντικαταστάθηκε από τον τίτλο της δυναμικής Ούρσουλα, της επικρατέστερης διαδόχου της Μέρκελ. Για τις ανάγκες τηλεοπτικού σόου στη γερμανική τηλεόραση, δεν διστάζει να μπει μέσα σε κάδο ανακύκλωσης, κι ας φορούσε ψηλοτάκουνες γόβες και φόρεμα, ενώ δεν δίστασε επίσης να αφεθεί στα στιβαρά χέρια του διάσημου Αμερικανού ηθοποιού Χιου Τζάκμαν, ποζάροντας χαμογελαστή στο φακό. Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είναι μια γυναίκα με πάθος, αυθόρμητη και χωρίς αναστολές. Στη ζωή της έκανε πάντα αυτό που ήθελε χωρίς δεύτερη σκέψη.
Ας γυρίσουμε το χρόνο πίσω: Η λάμψη των προβολέων του τηλεοπτικού στούντιο είναι ζεστή. Είναι 1976 και η Ούρσουλα, ακόμα έφηβη, στέκεται στο κέντρο της σκηνής, φορώντας ένα αστραφτερό τοπ και μακριά φούστα κι έχοντας τυλιγμένο ένα διακριτικό φουλάρι γύρω από το λαιμό, περιστοιχισμένη από τέσσερα από τα αδέλφια της. Η μητέρα της είναι δίπλα της, ενώ, από την άλλη πλευρά, ο αδελφός της στέκεται με σταυρωμένα τα χέρια και δείχνει βαθιά αδιάφορος. Ο πατέρας της και ο παρουσιαστής της εκπομπής βρίσκονται σε παρακείμενο πλατό, όπου συζητούν για τη γερμανική πολιτική, προτού στραφούν στη «χορωδία της οικογένειας Άλμπρεχτ» για μια λαϊκή μελωδία a cappella. Καθ’ όλη τη διάρκεια, η Ούρσουλα στέκεται όρθια, τραγουδώντας και χαμογελώντας λαμπερά.
Η Ούρσουλα γεννήθηκε στις Βρυξέλλες το 1958 και ήταν η τρίτη κόρη του Ερνστ Άλμπρεχτ, ο οποίος επρόκειτο να γίνει ένας από τους περιφερειακούς κυβερνήτες της Γερμανίας. Εκείνη την εποχή, ο πατέρας της υπηρετούσε ως ανώτερος αξιωματούχος στη νεοσύστατη Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η οικογένεια επέστρεψε στη Γερμανία όταν εκείνη ήταν δεκατριών ετών. Η Ούρσουλα, με το παρατσούκλι Ρόσεν (Röschen), ή «τριανταφυλλάκι», μεγάλωσε σε οικογένεια γνωστή για την απαστράπτουσα, παραδοσιακή εικόνα της. Τα παιδιά του Άλμπρεχτ εμφανίζονταν σε εφημερίδες και περιοδικά και ζούσαν έξω από το Ανόβερο, σε ένα ρουστίκ σπίτι με εξώπορτα περιστοιχισμένη από κισσό. Έπαιζαν μουσικά όργανα, χόρευαν καντρίγιες, ίππευαν άλογα και προσεύχονταν πριν από το δείπνο.
Όμως, στα τέλη της δεκαετίας του 1970, η Φον ντερ Λάιεν εγκατέλειψε τη Γερμανία εν μέσω φόβων ότι θα μπορούσε να απαχθεί από τρομοκράτες της οργάνωσης Μπάαντερ-Μάινχοφ που στόχευαν τον πατέρα της. Φοίτησε στο London School of Economics, με το ψευδώνυμο Ρόζε Λάντσον, μια αναφορά στα χαρούμενα παιδικά της χρόνια. Αργότερα μεταπήδησε στις σπουδές ιατρικής, ειδικεύτηκε στη γυναικολογία και παντρεύτηκε τον Χέικο φον ντερ Λάιεν, επιστήμονα και γόνο αριστοκρατικής οικογένειας, το 1986.
Εισήλθε στην τοπική πολιτική κερδίζοντας τις εκλογές στο κοινοβούλιο της Κάτω Σαξονίας το 2003, ως μέλος του κόμματος της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης (CDU), και εντάχθηκε στο υπουργικό συμβούλιο του διαδόχου του πατέρα της Κρίστιαν Βουλφ, ως υπουργός/πρόεδρος του κρατιδίου.
Τι έκανε ως Υπουργός Οικογένειας
Αν και η Φον ντερ Λάιεν ήταν πάντα ανοιχτή στο φακό, το πολιτικό της ύφος μπορούσε να είναι σκληρό, κάτι που της προσέδωσε το χαρακτηρισμό «δυναμική κυρία» και «υπερ-μαμά» από τον Τύπο. Ήταν ξεκάθαρη ως προς τις απογοητεύσεις της από τη γερμανική κοινωνία, ιδιαίτερα για τον τρόπο που αντιμετώπιζε τις εργαζόμενες μητέρες. Εντάχθηκε στο πρώτο υπουργικό συμβούλιο της Μέρκελ το 2005, ως υπουργός Οικογένειας, αυξάνοντας τον αριθμό των θέσεων σε βρεφονηπιακούς σταθμούς και τα επιδόματα για όσους βρίσκονταν σε άδεια πατρότητας.
Το 2012, η Φον ντερ Λάιεν, τότε μητέρα επτά παιδιών, ήρθε σε σύγκρουση με το κόμμα της, κάνοντας εκστρατεία υπέρ ποσόστωσης που θα ανάγκαζε γερμανικές εταιρείες να διορίσουν περισσότερες γυναίκες σε θέσεις διοικητικών συμβουλίων. Έγινε η μακροβιότερη υπουργός της Μέρκελ, στην οποία ανέθετε συνεχώς η καγκελάριος να υπερασπιστεί τις κυβερνητικές πολιτικές στην τηλεόραση.
Στις αρχές του 2019, η Μέρκελ είχε από καιρό διαγράψει τις πιθανότητες της προστατευομένης της να τη διαδεχθεί ως καγκελάριος. Η καριέρα της Φον ντερ Λάιεν έμοιαζε να βρίσκεται σε οριστική παρακμή. Ωστόσο, η δύσκολη θητεία της ίδιας ως υπουργού Άμυνας επέφερε αρκετή διεθνή έκθεση, με αποτέλεσμα να προωθηθεί ως αιφνιδιαστική συμβιβαστική υποψήφια για πρόεδρος της Επιτροπής. Κατά τη διάρκεια μαραθώνιας συνόδου κορυφής των ηγετών της Ε.Ε. το καλοκαίρι του 2019, μια παρασκηνιακή συμφωνία, που υποστηρίχθηκε από τον Γάλλο Πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, σφράγισε την υποψηφιότητά της. Όταν η Φον ντερ Λάιεν έφτασε στις Βρυξέλλες, ορισμένοι δυσαρεστημένοι Ευρωπαίοι νομοθέτες ένιωσαν ότι είχε πέσει με αλεξίπτωτο σε υψηλό αξίωμα, χωρίς δημοκρατική νομιμοποίηση. Κέρδισε μόνο οριακά την ψήφο επιβεβαίωσής της στο κοινοβούλιο.
Σε πόλη που ζει με φουά γκρα και καλό μπορντό, η Φον ντερ Λάιεν ήταν μια κάπως ασκητική φιγούρα, με τρομερό εργασιακό ήθος και ελάχιστο ενθουσιασμό για το κοινωνικό κύκλωμα των Βρυξελλών. Έστησε «νοικοκυριό» στον 13ο όροφο του κτιρίου Μπερλεμόντ, την έδρα της Επιτροπής, ζώντας σε ένα χώρο που είχε μετατραπεί σε διαμέρισμα 20 τετραγωνικών μέτρων, χωρίς παράθυρα, δίπλα στο γραφείο της.
Η αντίθεση μεταξύ της χορτοφάγου Φον ντερ Λάιεν και του προκατόχου της, Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ, ενός μπον βιβέρ από το Λουξεμβούργο που αγαπούσε το καλό κρασί, δύσκολα θα μπορούσε να είναι πιο έντονη. Ενώ ο Γιουνκέρ ανέθετε καθήκοντα με περίσσια ευκολία, η νέα πρόεδρος εστίαζε σε μικρές λεπτομέρειες (στη διάρκεια ταξιδιού της στο Κίεβο, η Φον ντερ Λάιεν καταμέτρησε -η ίδια προσωπικά- τους δημοσιογράφους που τη συνόδευαν στο αεροπλάνο για την Πολωνία, μόνο και μόνο για να βεβαιωθεί ότι κανείς δεν είχε μείνει πίσω.) «Έχει πολύ δομημένο και αναλυτικό μυαλό, όπως θα περίμενε κανείς από γιατρό» περιγράφει χαρακτηριστικά ένας αξιωματούχος.
