Το καλοκαίρι του 2023 θα είναι ιδιαίτερα θερμό, με το ευρωπαϊκό παρατηρητήριο Copernicus να επιβεβαιώνει ότι ο συνδυασμός της κλιματικής αλλαγής και του φαινομένου El Niño ωθεί τις θερμοκρασίες σε θάλασσα και γη σε πρωτοφανή επίπεδα.
Αν και δεν είναι εύκολο να προβλεφθεί η εξέλιξη του καλοκαιριού, στη Γη -από την Κίνα ως την Ισπανία, περνώντας από τον Ατλαντικό- καταγράφονται ρεκόρ θερμοκρασίας ήδη από τον Απρίλιο, η πιο ξεκάθαρη ένδειξη της αποσταθεροποίησης του κλίματος του πλανήτη, με καταστροφικές συνέπειες: δασικές πυρκαγιές, ξηρασία, σφοδρές βροχοπτώσεις.
«Ο φετινός Ιούνιος ήταν ο πιο θερμός που έχει καταγραφεί σε παγκόσμιο επίπεδο, λίγο περισσότερο από μισό βαθμό Κελσίου πάνω από τον μέσο όρο της περιόδου 1991-2000, ξεπερνώντας κατά πολύ το ρεκόρ του Ιουνίου του 2019», επεσήμανε η υπηρεσία Copernicus για την κλιματική αλλαγή (C3S), τα στοιχεία της οποίας, που συγκεντρώνονται από το 1950 , θεωρούνται μαζί με αυτά της αμερικανικής NOAA από τα πιο αξιόπιστα παγκοσμίως.
Η θερμοκρασία έσπασε ρεκόρ στη βορειοδυτική Ευρώπη, ενώ κάποιες περιοχές του Καναδά, των ΗΠΑ, του Μεξικού, της Ασίας και της ανατολικής Αυστραλίας «ήταν σαφώς πιο θερμές από το κανονικό», ανακοίνωσε το Copernicus, υπογραμμίζοντας πόσο μεγάλη ήταν η διαφορά της θερμοκρασίας από το κανονικό.
Αντιθέτως οι θερμοκρασίες στη δυτική Αυστραλία, τις δυτικές ΗΠΑ και τη δυτική Ρωσία ήταν χαμηλότερες από το συνηθισμένο.
Εδώ και 15 χρόνια οι θερμοκρασίες που καταγράφονται τον μήνα Ιούνιο είναι σταθερά πάνω από τον μέσο όρο της περιόδου 1991-2000, αλλά «ο Ιούνιος του 2023 είναι πολύ πάνω από τους άλλους. Πρόκειται για ένα είδος παρέκκλισης στο οποίο δεν είμαστε συνηθισμένοι», εξήγησε ο Ζουλιέν Νικολά ερευνητής στο C3S.
Η μέση παγκόσμια θερμοκρασία ήταν τον Ιούνιο 16,51 βαθμοί Κελσίου, υψηλότερη κατά 0,53 βαθμό Κελσίου από τον μέσο όρο των τριών προηγούμενων δεκαετιών. Το προηγούμενο ρεκόρ, τον Ιούνιο του 2019, ήταν κατά 0,37 βαθμό Κελσίου πάνω αυτόν τον μέσο όρο.
Κλιματική αλλαγή: Θαλάσσιοι καύσωνες
«Το ρεκόρ του Ιουνίου του 2023 οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες στην επιφάνεια των ωκεανών», υπογράμμισε ο ερευνητής.
Η θερμοκρασία στον Ειρηνικό Ωκεανό έφτασε σε επίπεδο ρεκόρ ήδη τον Μάιο, λόγω του φαινομένου El Niño. Τον Ιούνιο θαλάσσιοι καύσωνες καταγράφηκαν στον βόρειο Ατλαντικό, επεσήμανε ο Νικολά.
«Ακραίοι θαλάσσιοι καύσωνες» καταγράφηκαν στη Βαλτική θάλασσα καθώς και γύρω από την Ιρλανδία και τη Μεγάλη Βρετανία, χώρα η οποία ανακοίνωσε πριν λίγες ημέρες ότι ο Ιούνιος που πέρασε ήταν ο θερμότερος που έχει καταγραφεί ποτέ.
Εξάλλου η τάση αυτή φαίνεται ότι συνεχίζεται και τον Ιούλιο: η περασμένη Τρίτη ήταν η θερμότερη που έχει ποτέ καταγραφεί σε παγκόσμιο επίπεδο, καταρρίπτοντας το ρεκόρ που κατείχε, για λίγο, η Δευτέρα 3 Ιουλίου, σύμφωνα με την Αμερικανική Υπηρεσία Παρατήρησης των Ωκεανών και της Ατμόσφαιρας (NOAA).
Την Τρίτη 4η Ιουλίου, η μέση θερμοκρασία του αέρα και της επιφάνειας του πλανήτη μετρήθηκε στους 17,18°C.
Η υπερθέρμανση του πλανήτη θα τροφοδοτείται τους επόμενους μήνες από το φαινόμενο El Niño το οποίο θα συνεχιστεί ολόκληρο το έτος με μία ένταση που αναμένεται να είναι «τουλάχιστον μετριασμένη», όπως έχει ανακοινώσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Μετεωρολογίας.
Παράλληλα «ο όγκος των παγετώνων της Ανταρκτικής μειώθηκε στο χαμηλότερο επίπεδό για τον μήνα Ιούνιο από τότε που διατηρούνται δορυφορικά στοιχεία, κατά 17% μικρότερος από τον μέσο όρο», σύμφωνα με το Copernicus.
Οδηγίες για την αντιμετώπιση της θερμικής καταπόνησης των εργαζομένων
Οδηγίες για την αντιμετώπιση της θερμικής καταπόνησης των εργαζομένων, λόγω υψηλών θερμοκρασιών, στη βάση και των σχετικών Οδηγιών της Διεύθυνσης Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία του υπουργείου Εργασίας και της Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας & Υγιεινής Περιβάλλοντος του υπουργείου Υγείας, εξέδωσαν η Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας (ΓΣΕΕ), η Γραμματεία Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία και το Κέντρο Πληροφόρησης Εργαζομένων & Ανέργων της Συνομοσπονδίας (ΚΕ.Π.Ε.Α./ΓΣΕΕ).
Εργασία εν μέσω καύσωνα
Για την αντιμετώπιση της θερμικής καταπόνησης, λόγω των υψηλών θερμοκρασιών και προκειμένου να διασφαλιστεί η τήρηση των μέτρων για την προστασία της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων, υπενθυμίζεται το πλαίσιο οδηγιών για: α) την περιγραφή των ομάδων εργαζομένων υψηλού κινδύνου, β) τα απαιτούμενα τεχνικά μέτρα, που πρέπει προληπτικά να λαμβάνονται από τους εργοδότες, σε συνδυασμό με κατά περίπτωση μέτρα ανάλογα με τις ειδικές συνθήκες, γ) τις τεχνικές και οργανωτικές οδηγίες για τις μετρήσεις της θερμοκρασίας και της υγρασίας στους χώρους εργασίας, δ) τη διενέργεια τόσο προληπτικών, όσο και κατασταλτικών ελέγχων από την Επιθεώρηση Εργασίας ε) την επιβολή των προβλεπόμενων διοικητικών και ποινικών κυρώσεων, σε περίπτωση μη συμμόρφωσης.
Συγκεκριμένα:
- Οι ομάδες με υψηλό κίνδυνο για την υγεία τους από τις υψηλές θερμοκρασίες είναι οι καρδιοπαθείς, οι πνευμονοπαθείς, οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα (π.χ. σακχαρώδης διαβήτης, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, διαταραχές αρτηριακής πίεσης κοκ), οι λαμβάνοντες συγκεκριμένα φάρμακα (π.χ. ινσουλίνη, αντιδιαβητικά, διουρητικά, αντιχολιεργικά κοκ), οι γυναίκες κατά την κύηση, καθώς επίσης και τα άτομα που εργάζονται σε ζεστό περιβάλλον. Η ένταξη των εργαζομένων στις παραπάνω ομάδες γίνεται από τον ιατρό εργασίας της επιχείρησης ή, στις περιπτώσεις που δεν προβλέπεται η απασχόληση ιατρού εργασίας, με ιατρική βεβαίωση που προσκομίζει ο ίδιος ο εργαζόμενος.
- Τα απαιτούμενα τεχνικά μέτρα, που πρέπει κατά περίπτωση να λαμβάνονται από τους εργοδότες, αφορούν σε μετρήσεις της θερμοκρασίας και της σχετικής υγρασίας στους χώρους εργασίας και σε παρεμβάσεις στα δομικά στοιχεία των κτιρίων, σε τμήματα της παραγωγικής διαδικασίας και στην απαιτούμενη προσαρμογή του μικροκλίματος του εργασιακού χώρου.
- Τα απαιτούμενα οργανωτικά μέτρα αφορούν κυρίως στη χορήγηση διαλειμμάτων κατάλληλης διάρκειας και σε κατάλληλα διαμορφωμένο χώρο για τον χρόνο ανάπαυσης για τη μείωση της θερμικής καταπόνησης των εργαζομένων σε περίοδο καύσωνα, την παροχή πόσιμου νερού σε θερμοκρασία 10ο-15ο C, τον προγραμματισμό των εργασιών, που συνεπάγονται υψηλή θερμική καταπόνηση των εργαζομένων σε ώρες εκτός θερμοκρασιακών αιχμών και τη σύνταξη σχεδίου αντιμετώπισης της θερμικής καταπόνησης των εργαζομένων, τη χορήγηση στους εργαζόμενους κατάλληλων μέτρων ατομικής προστασίας, την οργάνωση υποδομής πρώτων βοηθειών και αντιμετώπισης έκτακτων καταστάσεων.
- Ειδικότερα δε για τις υπαίθριες εργασίες και τις εργασίες σε εξωτερικούς χώρους, προβλέπεται επιπλέον η χορήγηση και χρήση κατάλληλου καλύμματος κεφαλής, η διαμόρφωση σκιερού μέρους για τα διαλείμματα, η κατασκευή στεγάστρων και ο προγραμματισμός των εργασιών, ώστε οι κοπιαστικότερες να γίνονται στις ώρες που η θερμοκρασία είναι χαμηλότερη, μείωση ή/και παύση των εργασιών κατά το χρονικό διάστημα μεταξύ των ωρών 12:00-16:00.
- Αναφορικά με την παραμονή σε χώρους που κλιματίζονται και ειδικότερα κατά το χρονικό διάστημα που παραμένει υψηλή η διακινδύνευση από την πανδημία του κορωνοϊού, πρέπει να λαμβάνονται συστηματικά και να τηρούνται τα ειδικότερα μέτρα για τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας από ιογενείς και άλλες λοιμώξεις κατά τη χρήση κλιματιστικών μονάδων, με σκοπό τη σωστή λειτουργία των κλιματιστικών εγκαταστάσεων και την αποφυγή δημιουργίας εστιών μόλυνσης και από άλλους μικροοργανισμούς.
Εργασίες και χώροι εργασίας
Ο προσδιορισμός των εργασιών και των χώρων εργασίας, όπου ο κίνδυνος θερμικής καταπόνησης των εργαζομένων είναι αυξημένος και η εξειδίκευση των τεχνικών και οργανωτικών μέτρων, που πρέπει κατά περίπτωση να λαμβάνονται για την αντιμετώπιση της θερμικής καταπόνησης των εργαζομένων, πραγματοποιείται με την ενεργό συμμετοχή του τεχνικού ασφαλείας και του γιατρού εργασίας, σε συνεργασία με τους εκπροσώπους των εργαζομένων και αποτυπώνονται στην απαιτούμενη από τον νόμο γραπτή εκτίμηση επαγγελματικού κινδύνου. Υπενθυμίζεται ότι τα σωματεία ή/και οι επιτροπές υγείας και ασφάλειας έχουν το δικαίωμα διαβούλευσης και υπογραφής συλλογικών ρυθμίσεων, με αντικείμενο την εφαρμογή σχεδίου αντιμετώπισης της θερμικής καταπόνησης των εργαζομένων, σε συνεργασία και με τον τεχνικό ασφαλείας και τον γιατρό εργασίας.
Επισημαίνεται περαιτέρω η ανάγκη επαγρύπνησης για την υποχρέωση εφαρμογής ειδικών νομοθετικών διατάξεων ή όρων ΣΣΕ που αφορούν στα ζητήματα υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων.
