Μετά την νομισματική κρίση στην νοτιοανατολική Ασία με αιχμή την κατάρρευση του ιαπωνικού νομίσματος, μία δεύτερη και εξαιρετικά επικίνδυνη πυροδοτείται στην Ευρώπη, με επίκεντρο την Βρεταννία.
Νομισματική Κρίση
Κατά τον επικεφαλής του τμήματος στρατηγικής στις αγορές συναλλάγματος της CITY στην Ευρώπη, Βασίλειο Γκιωνάκη, η πιστωτική επέκταση σε συνδυασμό με τις μεγάλες περικοπές φόρων που χρηματοδοτούνται με νέο δανεισμό και μάλιστα σε περίοδο που η Κεντρική Τράπεζα Αγγλίας επιχειρεί πιστωτική συρρίκνωση, προκαλεί επικίνδυνη διάβρωση της αξιοπιστίας της Βρεταννίας και νομισματική κρίση που ακολουθεί όλους τους σχετικούς κανόνες των οικονομικών εγχειριδίων.
Αντιλέγει πως δεν υπάρχει καμμία απολύτως ιστορική οικονομική εμπειρία που να υποστηρίζει τον ισχυρισμό της κυβέρνησης πως με τον οικονομικό σχεδιασμό της θα προκαλέσει οικονομική ανάπτυξη και εκτιμά πως ο ενδιάμεσος προϋπολογισμός θα εξαναγκάσει την Κεντρική Τράπεζα Αγγλίας σε έκτακτες αυξήσεις επιτοκίων. Μάλιστα για να έχουν κάποια ουσιαστική επίπτωση οφείλουν να κινηθούν στα επίπεδα των 100 μονάδων βάσης, με την προσδοκία να ανακόψουν και την κατάρρευση της στερλίνας στις αγορές.
Όμως, όπως έχει αποδειχθεί σε άλλες περιπτώσεις αυξήσεις επιτοκίων αυτής της τάξης μεγέθους έχουν την δυναμική να ωθήσουν την οικονομία σε καθοδική περιδίνηση, καταλήγοντας, όπως εξηγεί, σε αρνητικές συνέπειες για τις ισοτιμίες, οπότε η τρέχουσα κατάσταση της υποτίμησης επιβάλλεται να συνεχισθεί, ώστε να αποζημειώσει τους επενδυτές για τα αυξημένα επίπεδα κινδύνου που αναλαμβάνουν.
Το θέμα των αυξήσεων των βρετανικών επιτοκίων απασχολεί τους αναλυτές, που εκτιμούν ότι οι χρηματοοικονομικές εξελίξεις πιέζουν την Κεντρική Τράπεζα Αγγλίας σε περισσότερο επιθετική πιστωτική συρρίκνωση για να αντιμετωπίσει τις αυξήσεις τιμών και την άνοδο του πληθωρισμού που θα τροφοδοτηθούν από την πολιτική των περικοπών φόρων και του νέου δανεισμού.
Σε πρόσφατη έκθεσή του, ο αντιπρόεδρος του οίκου οικονομικών ερευνών BCA RESEARCH, RoukayaIbrahim, εξηγεί πως ενώ τυπικά η αύξηση των αποδόσεων των ομολόγων υποστηρίζει το νόμισμα αναφοράς τους, οι μαζικές ρευστοποιήσεις στην στερλίνα, αποκαλύπτουν πως ειδικά οι θεσμικοί επενδυτές αμφιβάλλουν για το εάν και κατά πόσον οι αγορές θα προθυμοποιηθούν να χρηματοδοτήσουν το βρεταννικό έλλειμμα με δεδομένες τις επικίνδυνες ανεπάρκειες και αστοχίες του οικονομικού σχεδιασμού της νέας κυβέρνησης. Η έκθεση υποστηρίζει πως πρόκειται να υπάρξουν νέες άσχημες περιπέτειες για τις βρεταννικές χρηματαγορές από την στιγμή που το μείγμα των νέων οικονομικών μέτρων κρίνεται βραχυπρόθεσμα εντελώς αρνητικό και χωρίς κανένα στοιχείο αξιοπιστίας.
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο
Μετά την ανακοίνωση του ενδιάμεσου προϋπολογισμού, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο επικρίνει δριμύτατα το σχέδιο της βρεταννικής κυβέρνησης με ένταση που είχε να εμφανισθεί από τον Ιούνιο του 2011, όταν με ανάλογη ασυνήθιστη επιθετικότητα καταγγέλλει τις οικονομικές κινήσεις του τότε Υπουργού Οικονομικών George Osborne.
Στην δημόσια δήλωσή του το ΔΝΤ τονίζει πως παρακολουθεί στενά τις οικονομικές εξελίξεις στην Βρεταννία και διατηρεί στενή επαφή με τις αρμόδιες οικονομικές αρχές, ώστε να παραμένει ενήμερο για τις προσπάθειες της κυβέρνησης να υποστηρίξει οικονομικά οικογένειες και επιχειρήσεις να αντιμετωπίσουν τα πλήγματα του κόστους της ενέργειας και να ενισχύσει την ανάπτυξη με περικοπές φόρων. Όμως με δεδομένα τα ήδη υψηλά επίπεδα του πληθωρισμού σε πολλές χώρες του κόσμου, συμπεριλαμβανομένης και της Βρεταννίας, δεν συνιστάται ευρεία αναχρηματοδότηση, χωρίς συγκεκριμμένους στόχους αυτή την περίοδο, από την στιγμή που η χρηματοοικονομική πολιτική δεν επιτρέπεται να κινείται αντίθετα από την αντίστοιχη νομισματική. Επιπλέον τα νέα οικονομικά μέτρα πρόκειται να διογκώσουν τις εισοδηματικές ανισότητες και επιβάλλεται να παρουσιάσει η βρεταννική κυβέρνηση μέτρα υποστήριξης με συγκεκριμμένους στόχους και να αναθεωρήσει τις περικοπές φόρων και ειδικά εκείνες που ευνοούν τα υψηλά εισοδήματα.
Αμέσως μετά την ανακοίνωση ο στενός σύμμαχος της Liz Truss και πρώην Υπουργός για το Brexit, Λόρδος Frost, επικρίνει με σφοδρότητα την δήλωση του ΔΝΤ, υποστηρίζοντας πως το ΔΝΤ πάντοτε προσπαθεί να επιβάλλει συμβατικές χρηματοοικονομικές επιλογές, με συνέπεια βραδύτατους ρυθμούς ανάπτυξης και χαμηλή παραγωγικότητα. Η μόνη επιλογή κατά τον ίδιο έγκειται στην μείωση των φόρων, περιορισμό των δαπανών και στις δραστικές οικονομικές μεταρρυθμίσεις.
Ο πρώην υποδιευθυντής του ΔΝΤ Adnan Mazarei, εξηγεί πως αποτελεί συνηθισμένο φαινόμενο να προβαίνει ο οργανισμός σε έντονες δηλώσεις αυτού του τύπου, όταν ασχολείται με αναδυόμενες οικονομίες που ακολουθούν προβληματική χρηματοοικονομική πολιτική, σπάνια όμως θίγει με τον τρόπο αυτό χώρες των G7. Ο ίδιος σημειώνει πως η ανησυχία του ΔΝΤ για τις περικοπές φόρων εστιάζεται στο γεγονός ότι ίσως αποτελέσουν μόνιμο καθεστώς, οπότε αναγκαστικά τα κενά που θα δημιουργηθούν θα καλυφθούν με νέο δανεισμό, ενώ η άνοδος του πληθωρισμού θα υποχρεώσει την Κεντρική Τράπεζα Αγγλίας σε νέες αυξήσεις επιτοκίων. Η επικρατούσα κατάσταση στοιχειοθετεί πως το Υπουργείο Οικονομικών κινείται σε αντίθετη κατεύθυνση με την Κεντρική Τράπεζα Αγγλίας, δεδομένο που πλήττει άσχημα την βρεταννική οικονομία.
Ο διευθυντής του οικονομικού τμήματος του τηλεοπτικού δικτύου BBC, Faisal Islam, ερμηνεύει την αποφασιστική κίνηση του ΔΝΤ κατά των νέων μέτρων, εκτιμώντας πως ανακλά τις ανησυχίες του οργανισμού για τα τεκταινόμενα στα υπουργεία οικονομικών των ισχυρών οικονομικών δυνάμεων και την πεποίθησή του πως η κρίση στην Βρεταννία πρόκειται να διαχυθεί σε ολόκληρο τον κόσμο, πυροδοτώντας μία επικίνδυνη επιβράδυνση. Ο διευθυντής υποπτεύεται πως στον οργανισμό αντιλαμβάνονται πως η οικονομική διαχείριση της χώρας εξελίσσεται σε προβληματική, με αμφίβολες ικανότητες αντιμετώπισης καίριων προβλημάτων, οπότε ο πληθωρισμός θα συνεχίσει να αποτελεί το μεγάλο ζήτημα, επιβαρύνοντας την χώρα με σοβαρές δυσχέρειες στις χρηματοοικονομικές αγορές. Ήδη αναδύονται προβλήματα στην εξυπηρέτηση των ενυπόθηκων δανείων που πλήττουν την στεγαστική πίστη κα επαγωγικά συσσωρεύουν βάρη στις τράπεζες.
Ίσως το σημαντικότερο στοιχείο να απορρέει από μία εμπεριστατωμένη μελέτη των ακαδημαϊκών του πασίγνωστου εκπαιδευτικού ιδρύματος London School of Economics του 2020 που εξετάζει την επίδραση αναλόγων οικονομικών πολιτικών σε πλούσιες οικονομίες επί πέντε δεκαετίες. Τα ευρήματα πιστοποιούν πως έχουν αποτύχει να ενισχύσουν σημαντικά την ανάπτυξη και να υποστηρίξουν την αγορά εργασίας ενώ αντίθετα έχουν προκαλέσει διεύρυνση του χάσματος των οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων. Πάντως αμέσως μετά την δημοσιοποίηση της σφοδρής κριτικής του ΔΝΤ, οι αγορές αντιδρούν με μαζικές πωλήσεις στερλινών και δεκαετών ομολόγων του βρεταννικού δημοσίου, υποχρεώνοντας την Κεντρική Τράπεζα Αγγλίας σε παρεμβάσεις για να αποτρέψει περαιτέρω πτώσεις, αν και γενικά η πυροσβεστική της προσπάθειά δεν θα αποδώσει σε βάθος χρόνου σημαντικά αποτελέσματα.
Η πρόσφατη κατάρρευση με την μεγαλύτερη άνοδο των αποδόσεων από το 1957, στοιχειοθετεί πως οι επενδυτές εγκαταλείπουν για λόγους ασφαλείας τις βρεταννικές αγορές σταθερού εισοδήματος, μετά τις ανακοινώσεις των νέων μέτρων. Για να αποτρέψει το συντριπτικό πλήγμα στα συνταξιοδοτικά ταμεία της χώρας που διακρατούν ομόλογα συνολικού ύψους £1 τρισεκατομμυρίου, η Κεντρική Τράπεζα Αγγλίας ανακοινώνει παρέμβαση στην αγορά συνολικού ύψους £45 δισεκατομμυρίων (τελικά £72 δισεκατομμύρια), συνεχίζοντας επί μία εβδομάδα επιπλέον με αγορές ακόμα £40 δισεκατομμυρίων συγκρατώντας προσωρινά τις αποδόσεις, αν και παραμένει εξαιρετικά αμφίβολο το εάν και κατά πόσον θα χαλιναγωγήσει την έκρυθμη κατάσταση.
Πάντως μετά την ισχυρή παρέμβαση, η στερλίνα ανακάμπτει στο 1,11 προς αμερικανικό δολλάριο με την λήξη του Σεπτεμβρίου, ενώ και η απόδοση του δεκαετούς ομολόγου υποχωρεί στο 4,047% μετά την παρέμβαση της Κεντρικής Τράπεζας Αγγλίας με £72 δισεκατομμύρια στερλίνες, παραμένοντας πάντως στα υψηλότερα επίπεδα από το 1998. Παρά την πυροσβεστική κίνηση αυξάνονται συνεχώς οι οικονομολόγοι και οι θεσμικοί επενδυτές που καταδικάζουν τις επιλογές της νέας βρεταννικής κυβέρνησης στο οικονομικό πεδίο και μάλιστα ο ιδρυτής ενός από τα μεγαλύτερα επενδυτικά σχήματα αναχαίτισης κινδύνων (hedge funds), Ray Dalio, δηλώνει πως τα προτεινόμενα μέτρα αποδεικνύουν την ανικανότητα της κυβέρνησης του Λονδίνου.
Σε μία απεγνωσμένη προσπάθεια εξευμενισμού των αγορών το βρεταννικό Υπουργείο Οικονομικών αποσύρει τα μέτρα περικοπής φόρων, που ευνοοούν τις ανώτερες εισοδηματικά τάξεις και τους εταιρικούς ομίλους με την στερλίνα να ανακάμπτει αν και αναιμικά στο 1,12 προς αμερικανικό δολλάριο. Η σχετική ηρεμία που εξασφαλίζεται με την άτακτη υποχώρηση της κυβέρνησης, δεν καλύπτει πάντως το βαρύτατο πλήγμα κατά της συντηρητικής παράταξης που παραμένει εντελώς αμφίβολο το εάν και κατά πόσον θα επιτύχει να συνέλθει.
Η αποπομπή του Υπουργού Οικονομικών και η αντικατάστασή του με τον Jeremy Hunt, που επιχειρεί μία δραματική άμεση αναστροφή αποσύροντας όλα τα μέτρα περικοπής φόρων, χαιρετίζεται από το ΔΝΤ, που δηλώνει πως οι ριζικές αλλαγές πρόκειται να βελτιώσουν την ευθυγράμμιση της χρηματοοικονομικής πολιτικής με την ανάλογη νομισματική στην μάχη κατά του πληθωρισμού.
Το γελοίον του πράγματος απεικονίζεται στην συμπεριφορά του βρεταννικού πενταετούς ομολόγου, του οποίου η απόδοση εκτινάσσεται στο 4,579%, όταν τα ανάλογα πενταετή των δύο περισσότερο χρεωμένων οικονομιών της Ευρωζώνης, της Ελλάδος και της Ιταλίας κινούνται στο 3,978% και στο 4,079% αντίστοιχα, αν και μετά την αναστροφή αποκλιμακώνεται στο 3,962%.
