Η Οικονομία της Πανδημίας

Μετά τα πρώτα συμπτώματα αποπληξίας, ο κόσμος αρχίζει να συνέρχεται και να αντιμετωπίζει αμήχανος τα δεινά της καταστροφής, αγνοώντας ακόμα το τι επιφυλάσσει το μέλλον.

Ιστορική Κατάρρευση 

            Με την Κίνα να αποτελεί το επίκεντρο της πανδημίας του COVID-19, ο κόσμος παρατηρεί πως μετά από ένα τρίμηνο ανείπωτης οδύνης και ταλαιπωρίας, αναδύεται στο βάθος μία ελπιδοφόρα στροφή. Όμως τα στοιχεία του τελευταίου διμήνου πιστοποιούν μία απίστευτου μεγέθους καταστροφή στην χρηματοοικονομική κατάσταση της χώρας. Η φρίκη του μεγέθους των ζημιών που έχουν υποστεί οι Κινέζοι, επιτρέπει πάντως - εφόσον κάποιος ελέγξει τα νεύρα του και αντιμετωπίσει με ψυχραιμία την εικόνα της καταστροφής – να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα και να προβλέφθούν με μεγάλη βεβαιότητα οι βραχυπρόθεσμες εξελίξεις.

*Εξαιρουμένων επενδύσεων σε αγροτοκτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις

            Με τα εργοστάσια και τα καταστήματα να επανέρχονται σταδιακά σε ομαλή λειτουργία, η χώρα εμφανίζεται να συνέρχεται από την αρχική καταπληξία που έχει προκαλέσει η εντολή και τα μέτρα φυσικής απομόνωσης. Όμως στο προσκήνιο αναδύεται ένα διττό πλήγμα που εστιάζεται στην ζήτηση. Το πρώτο σκέλος αφορά το γεγονός ότι σε εκτενέστατη έρευνα που πραγματοποιεί μεγάλος χρηματοοικονομικός οργανισμός του Πεκίνου, το 65% των ερωτηθέντων απαντά πως πρόκειται να ελέγξει και να περιορίσει τις δαπάνες του μετά την πανδημία, ενώ το δεύτερο εστιάζεται στο αναμφισβήτητο γεγονός ότι η επέλαση του COVID-19, περιορίζει δραστικά την ζήτηση από το εξωτερικό και κατά συνέπεια τις εξαγωγές. Με την ανάκαμψη να απομακρύνεται απελπιστικά, οι περισσότεροι οικονομολόγοι, αναμένουν μεγάλη πτώση του ΑΕΠ της Κίνας κατά το πρώτο τρίμηνο του2020, την πρώτη και χειρότερη από το 1976.

Σύννεφα Κινδύνου στον Ορίζοντα

            Πολλοί διερωτώνται ως το προς εάν και κατά πόσον ο υπόλοιπος κόσμος πρόκειται να ακολουθήσει ανάλογη πορεία, αν και τα σήματα που την επιβεβαιώνουν πολλαπλασιάζονται συνεχώς. Σχεδόν το ένα τρίτο του πληθυσμού των ΗΠΑ, έχει πλέον απομονωθεί παρά τις απίθανες παλινωδίες της αμερικανικής κυβέρνησης και με την είσοδο στο δεύτερο δεκαπενθήμερο οι άνεργοι πολλαπλασιάζονται με ρυθμό 3,3 εκατομμύρια ανά εβδομάδα. 

Μέχρι στιγμής οι απώλειες θέσεων εργασίας φθάνουν τα 30 εκατομμύρια χωρίς να διαφαίνεται στον ορίζοντα κάποιο σημείο αναστροφής της τάσης. Επιπλέον η βιομηχανική δραστηριότητα σε μεγάλα κέντρα, όπως των Pennsylvania, New Jersey και Delaware, συρρικνώνεται στο χαμηλότερο επίπεδο από τον Ιούλιο του 2012, όταν τότε είχε δεχθεί το τρομακτικό πλήγμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης. Σε άλλες χώρες η αρνητική οικονομική επίπτωση του COVID-19 είναι ήδη προφανής, με πρώτο δείγμα τις κρατήσεις εστίασης, που εκμηδενίζονται κατά 100%! Στον Καναδά 1 εκατομμύριο άνθρωποι καταλήγουν μέχρι στιγμής άνεργοι και χώρες που έχουν δεχθεί χειρότερα πλήγματα, όπως η Ιταλία και η Ισπανία, εμφανίζουν την ίδια απελπιστική εικόνα στην αγορά εργασίας.

Σε Αναζήτηση Φωτός

            Με τις περισσότερες οικονομίες της υδρογείου να ακινητοποιούνται για λόγους ασφαλείας, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προειδοποιεί πως το 2020 εξελίσσεται σε έτος μεγάλης ύφεσης, ενώ παράλληλα ο ΟΗΕ υπολογίζει πως η πανδημία έχει μέχρι στιγμής εξανεμίσει έσοδα της τάξης των $2 τρισεκατομμυρίων! Κάποιοι αισιόδοξοι αναλυτές προβλέπουν πως η ισορροπία στο κατώτατο σημείο της ύφεσης θα προκύψει στο τρίτο τρίμηνο του έτους. Όμως η υπόθεση αυτή βασίζεται σε πολλές ρευστές παραμέτρους, όπως τα κρατικά μέτρα στήριξης, την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών, την επάνοδο της αξιοπιστίας στα προ της κρίσης επίπεδα και την εξαφάνιση των ψυχολογικών τραυμάτων που προκαλούνται από τις φοβίες και τον τρόμο της πανδημίας.

Αποτελεί αναμφισβήτητο γεγονός ότι έπονται μερικοί από τους χειρότερους μήνες για την παγκόσμιο οικονομία, με κυριώτερο χαρακτηριστικό την αλλαγή της καταναλωτικής συμπεριφοράς λόγω της φοβίας της πανδημία. Η πολιτική των κυβερνήσεων ανά την υδρόγειο εστιάζεται προς το παρόν στην δραστική περικοπή του ΑΕΠ και στην ιχνηλάτης των ενδεχόμενων κινδύνων, αλλά παραμένει άγνωστο το τι ακριβώς συμβαίνει στις περισσότερες χώρες, με αποτέλεσμα η αξιοπιστία των οικονομικών δεδομένων να συρρικνώνεται λόγω του πλήγματος της απομόνωσης.

Η Άγνοια των Συμβάντων

            Με τον τρόμο της πανδημίας να περιθωριοποιεί οποιαδήποτε λογική σκέψη, προκαλείται ένα φαινόμενο άγνοιας των πραγματικών συμβάντων, που οπωσδήποτε οδηγεί σε εκμηδενισμό της απαιτούμενης ψυχραιμίας. Στην διανυόμενη περίοδο τα οικονομικά δεδομένα αποκτούν με αυξητικό ρυθμό μειωμένη αξιοπιστία, λόγω της απομόνωσης. Αν και όλοι γνωρίζουν πως αναμένονται άσχημες εξελίξεις, κανείς δεν είναι σε θέση να προσδιορίσει το μέγεθός τους.

Ένα βασικό και κραυγαλέο σφάλμα που συνηθίζουν κατά κόρον οι λαλίστατοι ανά τον κόσμο οικονομολόγοι, επικεντρώνεται στην ετησιοποίηση των δεδομένων. Αυτό με δεδομένες τις τρέχουσες συνθήκες είναι εντελώς ανόητο, λόγω του ότι τα αποτελέσματα ενός μηνός, δεν πρόκειται με κανόνα τρόπο να αποδώσουν αντικειμενική εικόνα του δωδεκαμήνου, από την στιγμή που απλώς δεν πρόκειται να επαναληφθούν στον επόμενο μήνα, πόσο μάλλον στον μεθεπόμενο.

            Τα περισσότερα δεδομένα στην τρέχουσα περίοδο βασίζονται στην βιομηχανική παραγωγή, τον πληθωρισμό, το ΑΕΠ και διάφορες στατιστικές έρευνες που ανιχνεύουν τα αισθήματα της κοινής γνώμης και τις αντιδράσεις. Όμως εάν πραγματικά στο περιβάλλον που δημιουργεί η πανδημία, κάποιοι συμπληρώνουν ψηφιακά ερωτηματολόγια, τότε πρόκειται για εντελώς ασυνήθιστα άτομα και προφανώς μειοψηφίες.

            Επιπλέον τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εντείνουν τις φοβίες, επηρεάζοντας τα συναισθήματα του κόσμου και τα συναισθήματα επηρεάζουν την ακρίβεια και την αξιοπιστία των οποιοδήποτε ερευνών. Τα δεδομένα που προέρχονται από ερωτηματολόγια περιλαμβάνουν στην επεξεργασία τους μεθόδους αξιολόγησης του πληθωρισμού, συνεκτιμώντας παραμέτρους, όπως λόγου χάρη την εστίαση. Όμως με τα εστιατόρια κλειστά, δηλαδή με μηδενική δραστηριότητα, παραμένει αξιοπερίεργο το εάν και κατά πόσον οι τελικές μετρήσεις παραμένουν αξιόπιστες.

            Συνεκτιμώντας πάντως το γεγονός ότι οι αγορές των καταναλωτών μέσω διαδικτύου πολλαπλασιάζονται σε περιόδους απομόνωσης, το πιθανότερο δεδομένο μετά τον τερματισμό του συναγερμού της πανδημίας είναι να παραμείνουν σε υψηλά επίπεδα. Το ιδιαίτερα σημαντικό πάντως που χρήζει εξαιρετικής προσοχής πηγάζει από το γεγονός ότι ορισμένα ανεπεξέργαστα στοιχεία είναι ιδιαίτερα αξιόπιστα και δεν πρέπει να συγχέονται με άλλα σε εφαρμογές λογισμικού που αξιοποιούνται σε υπολογισμούς για την διεξαγωγή προβλέψεων. Οι μηχανές λειτουργούν όπως και ο άνθρωπος, οπότε αν δεχθούν κάτι άχρηστο, θα παραδώσουν κάτι εξίσου άχρηστο και ανώφελο.

Εξέταση κα Καταγραφή

Ένα μεγάλο πρόβλημα δημιουργείται στην παρούσα φάση από την ετησιοποίηση των δεδομένων, μία μέθοδο που επινοούν Αμερικανοί οικονομολόγοι και υιοθετείται από ολόκληρο τον κόσμο. Αν και προβληματική, ιδιαίτερα σε περιόδους μεγάλων κρίσεων και υφέσεων, η μέθοδος εξακολουθεί να χρησιμοποιείται ανελλιπώς, σε πείσμα του γεγονότος ότι αποτελεί απλώς έναν παραλογισμό πρώτου μεγέθους. Εάν λόγου χάρη η πτώση του αμερικανικού ΑΕΠ φθάνει το 7,5%% με την λήξη του πρώτου τριμήνου, τότε με βάση την ετησιοποίηση θα εξελιχθεί σε 30% σε βάθος δωδεκαμήνου, μέγεθος που απλά ανήκει στον χώρο της οικονομικής φαντασίας.   Κατά συνέπεια οι πολίτες και ιδιαίτερα όσοι δεν ασχολούνται με οικονομικά θέματα, επιβάλλεται να αγνοούν την πλημμυρίδα των ετησιοποιημένων μεγεθών που κατακλύζει τα μέσα μαζικής ενημέρωσης με πηγή τις υποτιθέμενες αυθεντίες του οικονομικού χώρου.

            Σε γενικές γραμμές το σύνδρομο καταπληξίας στην πρώτη φάση θα αποδειχθεί αποπληθωριστικό, αλλά παραμένει αβέβαιο εάν και κατά πόσον οι μετρήσεις θα  έχουν την απαιτούμενη ακρίβεια, με συνέπεια να προκρίνονται οι τιμές παραγωγού για τις μετρήσεις και όχι οι ανάλογες τής κατανάλωσης.

            Όπως όλοι γνωρίζουν τα στοιχεία προκύπτουν μετά από στατιστικές μετρήσεις αν και οι πολλοί θεωρούν πως αφορούν μόνον δημοσκοπικές σφυγμομετρήσεις. Όμως η μέτρηση της ανεργίας αποτελεί προϊόν στατιστικών ερευνών, όπως οι πωλήσεις της λιανικής, οι διακυμάνσεις του πληθωρισμού ή και του ΑΕΠ, που προκύπτουν από συνδυασμό ερευνών.

            Οι μετρήσεις του πληθωρισμού έχουν πολλά προβλήματα, λόγω του ότι συμμετέχουν δείγματα, όπως εστιατόρια και ξενοδοχεία, που στην Βρεταννία αποτελούν το 11% του συνόλου των δειγμάτων. Στην τρέχουσα περίοδο, εστιατόρια και ξενοδοχεία δεν λειτουργούν, οπότε δεν υπάρχει τιμολόγηση. Στις ΗΠΑ η παροχή ιατρικών υπηρεσιών συμμετέχει κατά 7% στον δείκτη τιμών, αλλά το κόστος των ιατρικών υπηρεσιών μηδενίζεται από την στιγμή που η παροχή τους εκτελείται με αναστολή δαπανών.

            Οι φυσικές καταστροφές, οι απεργίες και ανάλογα γεγονότα συχνά ακινητοποιούν την οικονομία, οπότε το οποιοδήποτε μετρήσιμο μέγεθος εξανεμίζεται, αλλά αποτελούν φαινόμενα περιορισμένης έκτασης, με συνέπεια να εξάγονται συμπεράσματα με βάση τις μετρήσεις των υπολοίπων. Στην περίπτωση όμως της πανδημίας ακινητοποιούνται τα πάντα, οπότε δεν υπάρχει τίποτε μετρήσιμο, από την στιγμή που η ροή ανακόπτεται βίαια.

            Πάντως η τρέχουσα χρήση έχει κατά αναπάντεχα δώρα της για τους καταναλωτές ενέργειας και αυτό λόγω της δραματικής υποχώρησης των τιμών το αργού κατά δύο τρίτα, που ακολουθούνται και από τις ανάλογες του φυσικού αερίου. Η Ελλάδα έχει ένα όφελος της τάξης των €

10 δισεκταομμυρίων και η Ε.Ε. €500 δισεκατομμυρίων και αυτό το πρόσθετο ποσόν που δεν προέρχεται από δανεισμό, αλλά από μείωση κόστους, αποτελεί και ένα από τους βασικούς λόγους, που καθυστερούν την λήψη αποφάσεων στο θέμα των ευρωομολόγων. Από την άλλη πλευρά και όσον αφορά την γενική κατάσταση είναι δυνατόν να εκτιμηθεί με βάση ελάχιστους δείκτες και με την χρήση της μεθόδου του κινητού μέσου όρου, χωρίς απόπειρες ετησιοποίησης.