Το σημερινό άρθρο μου αφιερώνεται στη μνήμη του Χρήστου Γιανναρά (1935-1924), ενός εκ των σημαντικοτέρων διανοουμένων της απερχόμενης γενιάς.
Στολιζόταν ως άνθρωπος από ιδιοφυία, βαθιά πίστη στην Ορθοδοξία, γνώση σπάνια πάνω στην πατρίδα μας και στον πολιτισμό της, καθώς και από γενναιότητα στην έκφραση των απόψεών του. Απέναντί του είχε την εμπάθεια των ιδεολόγων της «εκσυγχρονιστικής δεξιάς και αριστεράς», των αφομοιωμένων στον ατομιστικό και ηδονιστικό τρόπο ζωής, που οδηγεί στον μηδενισμό της αξίας της και στην άρνηση της πολιτισμικής μας κληρονομιάς και της ιδιοπροσωπίας μας. Επί δεκαετίες άντεξε στα κατά ριπάς πυρά που δεχόταν από τους εμπαθείς αρνητές των ζώπυρων του Γένους, αλλά και από κάποιους εντός των τειχών εχθρούς του.
Σπουδαίο το έργο του και εύστοχες οι επιφυλλίδες, που έγραφε επί δεκαετίες κάθε Κυριακή στην «Καθημερινή». Πολλές από αυτές έχουν εκδοθεί σε βιβλία και μένουν ως τεκμήρια της εκ μέρους του παρουσίασης των τραγικών εξελίξεων στην Πατρίδα μας, όπως τις ζούμε. Ένα από τα τελευταία του βιβλία με επιφυλλίδες του, έχει τίτλο «Κατόρθωμα η δημοκρατία, όχι συνταγή». Σε αυτό περιέχονται οι επιφυλλίδες του 2020 και μία από αυτές έχει τίτλο «Πανέτοιμοι για να κατακτηθούμε» (Εκδ. «Αρμός», 1η έκδοση 2021, σελ. 18-20). Γράφει σε αυτήν:
«Οι Έλληνες είμαστε πιο εκσυγχρονισμένοι, προσαρμοσμένοι στο καινούργιο “παράδειγμα”: στους ρυθμούς της παγκοσμιοποίησης. Έχουμε αποδεχθεί τη συντελεσμένη ενοποίηση μαρξισμού και καπιταλισμού (των δύο όψεων του Ιστορικού Υλισμού») στο αμφίφυλο μάγμα της “προοδευτικής πρωτοπορίας”…Για τον “προοδευτικό” ατομοκεντρισμό τίποτα δεν είναι δεδομένο, τίποτα δεν μας ξεπερνάει ώστε να μας προσδιορίζει συλλογικά – ό, τι είναι και ό, τι κάνει ο καθένας, το επιλέγει: Επιλέγει το φύλο του, τον ή την σύντροφό του ασχέτως φύλου, τη μόνιμη ή ευκαιριακή πατρίδα του…Αυτή η εκτρωματική “ελευθερία” του κτηνώδους “προοδευτικού” ατομοκεντρισμού δεν πολεμιέται. Και, αντίστοιχα, η αγάπη για την πατρίδα, η χαρά των σχέσεων κοινωνίας, ο σεβασμός της διαφοράς, η φιλία, ο έρωτας, δεν διδάσκονται, δεν επιβάλλονται με νουθεσίες και προτροπές…Το σχολείο, η κοινότητα ή γειτονιά ή ενορία, η γιορτή, το τραγούδι, ο χορός, οι εθιμικές παραδόσεις, η ιστορική πληροφόρηση, η οικογενειακή οικειότητα, τα θησαυρίσματα της γλώσσας – αυτά όλα γεννάνε την αγάπη για την πατρίδα, χωρίς νοητικές αναλύσεις, διδαχές, ηθικές προστακτικές…».
Τη σημερινή πραγματικότητα που ζούμε ο Χρήστος Γιανναράς την περιέγραψε και πριν από 28 χρόνια. Σε επιφυλλίδα του, το 1996, με τίτλο «Ευεργετική κομματική αποσύνθεση» (Βλ. έκδ. «Ίνδικτος», Αθήναι, 1997, σελ. 141-144). Έγραψε τότε:
«Οι εσωκομματικές διασπαστικές ομαδοποιήσεις μόνο προσχηματικά και παρεμπιπτόντως επικαλούνται πολιτικών αποχρώσεων διαφορές…Πυρήνας της καλπάζουσας παρακμής μας είναι η απογύμνωση της πολιτικής από κάθε αίσθηση και δυναμική κοινωνικού υπουργήματος. Η αίσθηση αυτή είναι καθολικά χαμένη όχι μόνον από τους επαγγελματίες πολιτικούς, αλλά και από την κοινή μας συνείδηση…Φαίνεται ότι στις τελευταίες γενιές πολιτικών η αίσθηση πατρίδας και κοινωνικής υποχρέωσης έχουν χαθεί στο βάθος του χρόνου και της μνήμης… Η διαχειριστική αντίληψη της πολιτικής, η επιδεξιότητα στον εκμαυλισμό του λαού, η άλωση της εξουσίας με ψυχολογικά τεχνάσματα παραπλάνησης των ψηφοφόρων, είναι συμπτώματα διεθνοποιημένα σήμερα. Συνοδεύουν τους τριγμούς κατάρρευσης των πολιτικών επιτευγμάτων της νεωτερικότητας και στην Ελλάδα…
Για όσους αντέχουν κατάματα την πραγματικότητα, οι κίνδυνοι να αφανιστεί ο Ελληνισμός είναι σήμερα ασύγκριτα δεινότεροι. Γιατί η απειλή τώρα δεν έρχεται έξωθεν, είναι ένδοθεν φθίση και παρακμή. Δεν υπάρχει τίποτε ελληνικό που σαν γεύση ποιότητας ζωής να μπορεί να αντιταχθεί στον διεθνοποιημένο εξαμερικανισμό, στον εξανδραποδιστικό καταναλωτισμό μας. Επιτήδειοι πολιτικοί, επαγγελματίες “προοδευτικών” ψηφοθηρικών τεχνασμάτων κατέστρεψαν την ίδια τη γλώσσα μας, αφελλήνισαν την παιδεία, υπονόμευσαν την κοινωνική συνοχή, υπέταξαν τη δημιουργικότητα του Έλληνα στη συνδικαλιστική ραστώνη…».
Σε ορισμένες από τις απόψεις του αείμνηστου Χρήστου Γιανναρά είχα διατυπώσει και στον ίδιο τις επιφυλάξεις μου, που τις άκουσε με περισσή ευγένεια και κατανόηση. Όμως το γεγονός είναι ότι ήταν ειλικρινής με τον συνομιλητή του και τον έπειθε ότι ανεξάρτητα από επί μέρους απόψεις οφείλουμε στην Πατρίδα να συνεχίσουμε την Παράδοση που μας άφησαν ο Μακρυγιάννης και οι όλοι όσοι αγωνίστηκαν για να ελευθερωθούμε από τον τουρκικό ζυγό. Έγραψε, μεταξύ άλλων, στο βιβλίο του «Τίμιοι με την Ορθοδοξία» (Έκδοση Εκδ. Οικ. «Αστήρ», Αθήναι, 1968, σελ. 178-190) ότι κατά τον Μακρυγιάννη « καρπός της δωρεάς του Θεού και της ανθρώπινης αρετής η ελευθερία, είναι η βασική λειτουργία του πρωτοκύτταρου που λέγεται πατρίδα και θρησκεία, μια οργανική συνέπεια αυτής της ενότητας – με άλλα λόγια: ιστορικό προνόμιο του “λαού του Θεού” είναι η ελευθερία. Κάθε άλλη μορφή της δεν είναι αγαθό, είναι συμφορά…».
Όταν ο Μακρυγιάννης διεκδίκησε από τον Όθωνα συνταγματικά δικαιώματα για τον λαό απέβλεψε στην αρετή του κράτους απέναντι στον πολίτη και όχι σε θεωρητικές αρχές δημοκρατικού πολιτεύματος. Σημειώνει σχετικά ο Γιανναράς: « Στο σημείο αυτό του πολιτεύματος, θα τον βρούνε αντίθετο όλοι όσοι πιστεύουν σε μιαν ορθολογιστική οργάνωση της δημοκρατίας, μαρξιστική ή κεφαλαιοκρατική. Έγραψε ο Μακρυγιάννης: «Αυτό το σύστημα δημοκρατίας δεν το θέλομεν οι τίμιοι άνθρωποι…Αυτήνοι (Σημ. Οι άλλοι Ευρωπαίοι) είναι άνθρωποι χωρίς ηθική και πίστη και κρίμα στα φώτα τους, ότι ο άνθρωπος κάνει τα φώτα κι όχι τα φώτα τον άνθρωπον».
Ο Γιανναράς επιλέγει στο εν λόγω κείμενό του:
«Μέσα στα εκατό χρόνια που μας χωρίζουν από τον Μακρυγιάννη βαλθήκαμε να αποκόψουμε κάθε γεφύρι που μας έδενε με τον κόσμο του…
Δεν έμεινε τόπος για το όραμα του Μακρυγιάννη ούτε στην εθνική, ούτε στην εκκλησιαστική μας ζωή. Είναι τέτοια η έκταση της αλλοίωσης και της φθοράς που υποχρεώνει τη δική μας γενιά σήμερα να αποδεχθή ως οριστική την ιστορική αποτυχία του νέου Ελληνισμού».
Ευχαριστούμε τον αείμνηστο για τα όσα προσέφερε στον Ελληνισμό σε χαλεπούς χρόνους και τον διαβεβαιώνουμε ότι υπάρχουν ακόμη Έλληνες που αγωνίζονται να κρατήσουν ζωντανή την ιδιοπροσωπία μας.-
