του Νίκου Σίμου
Η κυβέρνηση διαπιστώνοντας ότι όχι μόνο οι δημοσκοπήσεις αλλά και οι κοινωνικές αντιδράσεις συνιστουν την ασφαλέστερη ένδειξη ότι αργά ή γρήγορα, σε μία εκλογική αναμέτρηση, θα χάσει την εξουσία, εξυφαίνει σχέδια πολιτικής ακυβερνησίας σε τρόπο ώστε ο ΣΥΡΙΖΑ να έχει ρτυθμιστικό ρόλο την επόμενη μέρα. Και η τακτική αυτή δεν σημαίνει τίποτε άλλο παρά μία προσπάθεια τεχνητής παρεμπόδισης της Νέας Δημοκρατίας να κυβερνήσει με τη δημιουργία συνθηκών:
(α) διασποράς ψήφων σε πολλά κόμματα καθώς βασίζεται στην εκτίμηση ότι πρώτον το πολιτικό σύστημα είναι απαξιωμένο στα μάτια της κοινής γνώμης και δεύτερον ότι η κοινωνία αντιλαμβάνεται ότι και η νέα κυβέρνηση δεν μπορεί να αποστεί των μνημονιακών υποχρεώσεων τις οποίες ήδη έχει αναλάβει ο ΣΥΡΙΖΑ. Κάτι που ευνοεί την φυγή και προς άλλα κόμματα
(β) αναγκαστικής συνεργασίας πολλών πολιτικών φορέων καθώς δεν θα καθίσταται δυνατή η συγκρότηση κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας
Ήδη τις συνθήκες αυτές έχει αρχίσει να τις διαμορφώνει η κυβέρνηση, με την προώθηση της ιδέας για την ψήφιση ενός νέου εκλογικού νόμου, με πλειοψηφία των 200 βουλευτών ώστε ο εκλογικός αυτός νόμος που θα είναι η απλή αναλογική να μπορεί να εφαρμοστεί από την αμέσως επόμενη προσφυγή στις κάλπες. Ως δόλωμα για να συγκεντρωθεί η πλειοψηφία αυτή είναι η προώθηση ακόμη και ενός πλαφόν μόλις 2% για να έχει το δικαίωμα ένα κόμμα να μπεί στην Βουλή. Ήδη εδώ και καιρό τα υψηλα ποσοστά αδιευκρίνιστης ψήφου και καταδίκης από μεγάλα ποσοστά του πληθυσμού των υφισταμένων πολιτικών σχηματισμών, μπορεί να οδηγήσουν, εφ’ όσον καθιερωθεί η απλή και άδολη αναλογική στην είσοδο περισσοτέρων κομμάτων από τα οκτώ που είναι σήμερα στην Βουλή. Οπότε η πολιτική ζωή του τόπου οδηγείται στην λεγόμενη «ιταλοποίηση».
Η αδιευκρίνοστη ψήφος αποκαλύπτει
Με βάση δύο σχετικά πρόσφατες δημοσκοπήσεις, μία του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και μία της ALCO και ανεξαρτήτως των ποσοστών που παίρνουν τα κόμματα που είναι σήμερα στη Βουλή, τόσο το υψηλό ποσοστό των αναποφάσιστων όσο και της διατυπούμενης πρόθεσης να ψηφιστεί άλλο κόμμα από τα εντός της Βουλής σημερινά, οδηγεί στο εξής συμπέρασμα. Ότι τα υψηλα ποσοστά αδιευκρίνιστης ψήφου και καταδίκης των υφισταμένων μπορεί να οδηγήσουν, εφ’ όσον καθιερωνόταν η απλή και άδολη αναλογική σε :
(α) είσοδο και άλλων κομμάτων στην σημερινή οκτακομματική Βουλή. Στη δημοσκόπηση της ALCO λ.χ. όπως επισημαίνει η εταιρία ενδιαφέρον παρουσιάζει η ελαφρώς ανοδική τροχιά της ΛΑ.Ε., που φτάνει στο 2,6% (+0,4%) και την οδηγεί στην έκτη θέση της κατάταξης των πολιτικών δυνάμεων, παρά την εμφάνιση στο προσκήνιο της Πλεύσης Ελευθερίας και το ελπιδοφόρο για αρχή 2% που συγκεντρώνει το κόμμα της Ζωής Κωνσταντοπούλου.
(β) στη μη συγκέντρωση από τα δύο μεγάλα κόμματα, ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ, υψηλών ποσοστών, παρά το κλίμα πόλωσης που θα επικρατήσει. Πράγματι δυσαρεστημένη από τις επιδόσεις της κυβέρνησης φαίνεται πως είναι όχι μόνο η πλειοψηφία του συνόλου των ερωτωμένων κατά 87%, αλλά και της ίδιας της εκλογικής βάσης του ΣΥΡΙΖΑ σε ποσοστό 74%. Το υψηλό αυτό ποσοστό δυσαρέσκειας δεν διαχέεται κατά ανάλογα εντυπωσιακό τρόπο προς την ΝΔ
(γ) στην ενίσχυση των μικρών κομμάτων που υπάρχουν σήμερα στη Βουλή, δια της διαρροής ψήφων προς αυτά από τα δύο μεγάλα κόμματα. Δεν είναι προφανώς τυχαίο ότι στην δημοσκόπηση του Πανεπιστημίου Μακεδονίας πρώτος σε δημοφιλία πολιτικός αρχηγός βγαίνει ο...Βασίλης Λεβέντης.
Το συμπέρασμα λοιπόν είναι ότι με το σύστημα αυτό της απλής απλούστατης αναλογικής –εφ’ όσον κατορθώσει βεβαίως να το περάσει με 200 ψήφους η κυβέρνηση, ωστε να ισχύσει στην αμέσως επόμενη εκλογική αναμέτρηση- υπολογίζεται ότι θα μπουν περισσότερα κόμματα στη Βουλή, ιδίως αν μειωθεί και το ποσοστό για την είσοδο ενός κόμματος σ’ αυτήν. Τότε ασφαλώς η πολιτική ζωή του τόπου θα οδηγηθεί σε μία «ιταλοποίηση».
Κυβερνήσεις και του ενός μηνός
Τι σημαίνει αυτό: Πολυκομματικές κυβερνήσεις με κοινοβουλευτική διάρκεια ολίγων μηνών. Μία ιστορική αναδρομή για τις αμέσως μετά τον Πόλεμο κυβερνήσεις και με ισχύουσα την απλή αναλογική -μέχρι να επιτευχθούν αυτοδυναμίες, αρχής γενομένης με το κόμμα του Στραταρχη Παπαγου και την εν συνεχεία λειτουργία ενός συστήματος δικομματισμού με εναλλασσόμενα στην εξουσία δύο μεγάλα κόμματα- αποκαλύπτει την εξής εικόνα:
-Το 1947 έχουμε κυβέρνηση Θεμιστοκλή Σοφούλη του κόμματος των Φιλελευθέρων με συνασπισμό τους με τους Λαϊκούς και άλλα μικρότερα κόμματα του Κέντρου και της Δεξιάς. Διάρκεια ζωής δύο μήνες!
-Το 1948 πάλι κυβέρνηση Σοφούλη με τον ίδιο συνασπισμό κομμάτων. Διάρκεια ζωής τρείς μήνες!
-Το 1949 τα ίδια, με διάρκεια ζωής επίσης τριών μηνών κατ’ αρχάς και άλλων τριών στη συνέχεια υπό το ίδιο σχήμα αλλά με πρωθυπουργό τον Διομήδη, λόγω θανάτου του Σοφούλη
- Η κυβέρνηση αυτή υπό τον Διομήδη μένει για άλλους 6 μήνες στην εξουσία.
- Για δύο μήνες (!) κυβέρνηση συνασπισμού υπό τον Σοφοκλή Βενιζέλο, μεταξύ 6 Ιανουαρίου και 23 Μαρτίου του 1950 και η ίδια κυβέρνησν για άλλον ένα μήνα(!)
-Η ΕΠΕΚ του Πλαστήρα με συνασπσιμό του Κέντρου μένει στην κυβέρνηση για τρείς μήνες και στη συνέχεια με διακοπές συνασπισμός των Φιλελευθέρων υπό τον Σοφοκλή Βενιζέλο.
-Και μία κυβέρνηση ενός έτους! Μεταξύ Οκτωβρίου του 1951 και Οκτωβρίου του 1952 κυβέρνηση Πλαστήρα συ συναργαία με το κόμμα των Φιλελευθέρων.
Δεκαεννέα και βάλε...
Υπενθυμίζεται ότι για τις εκλογές του περασμένου Σεπτεμβρίου είχαν καταθέσει δηλώσεις συμμετοχής 19 κόμματα και πέντε Συνασπισμοί κομμάτων
Τα 19 κόμματα ήσαν:
1) Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς - ΣΥΡΙΖΑ (Αλέξης Τσίπρας),
2) Νέα Δημοκρατία – Ν.Δ. (Ευάγγελος Μειμαράκης),
3) Λαϊκός Σύνδεσμος – Χρυσή Αυγή (Νικόλαος Μιχαλολιάκος),
4) Το Ποτάμι (Σταύρος Θεοδωράκης),
5) Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας - Κ.Κ.Ε. (Δημήτρης Κουτσούμπας),
6) Ανεξάρτητοι Έλληνες - Εθνική Πατριωτική Δημοκρατική Συμμαχία (Πάνος Καμμένος),
7) Ένωση Κεντρώων (Βασίλης Λεβέντης),
8) Οργάνωση Κομμουνιστών Διεθνιστών Ελλάδος - Ο.Κ.Δ.Ε. (Διοικούσα επιτροπή: Σωφρόνιος Παπαδόπουλος, Σοφία Θεοδωροπούλου και Χρήστος Ζάκας),
9) Εθνική Ελπίδα (Γεώργιος Παπαδόπουλος),
10) Ελληνική Λαϊκή Δημοκρατική Απελευθέρωση - ΕΛ.ΛΑ.ΔΑ (Κων. Παπανικόλας),
11) Ανεξάρτητη Ανανεωτική Αριστερά, Ανανεωτική Δεξιά, Ανανεωτικό ΠΑΣΟΚ, Ανανεωτική Νέα Δημοκρατία, Όχι στον Πόλεμο, Κόμμα Επιχείρηση Χαρίζω Οικόπεδα, Χαρίζω Χρέη, Σώζω Ζωές, Παναγροτικό Εργατικό Κίνημα Ελλάδος - ΠΑ.Ε.Κ.Ε. (Μιλτιάδη Τζαλαζίδης),
12) Κοινωνία- Πολιτική Παράταξη Συνεχιστών Καποδίστρια (Μιχαήλ Ηλιάδης),
13) Οργάνωση για την Ανασυγκρότηση του ΚΚΕ – ΟΑΚΚΕ (Διοικούσα επιτροπή: Ηλίας Σαφειρόπουλος, Διονύσιος Γούρνας και Ελένη Κωνσταντινοπούλου,
14) Ενιαίο Παλλαϊκό Μέτωπο – Ε.ΠΑ.Μ. (Δημήτριος Καζάκης),
15) Λαϊκή Ενότητα (Παναγιώτης Λαφαζάνης),
16) Θεσμός (Σπυρίδων Αντωνίου),
17) Δημοκρατικό Κόμμα - ΔΗΚΟ (Χρήστος Αναγνώστου),
18) Δημιουργία, ξανά ! Θάνος Τζήμερος,
19) Ελληνικό Κίνημα Άμεσης Δημοκρατίας (Γεώργιος Κόκκας),
Σε αυτά τα κόμματα έρχονται τώρα να προστεθούν η Πλεύση Ελευθερίας της Ζωής Κωνσταντοπούλου και η Εθνική Ενότητα –ΛΑΟΣ των Καρατζαφέρη - Μπαλτάκου
Οι πέντε συνασπισμοί κομμάτων που είχαν καταθέσει δηλώσεις συμμετοχής στις εκλογές ήσαν:
1) Δημοκρατική Συμπαράταξη, αποτελούμενος από τα κόμματα: α) Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα – ΠΑΣΟΚ και β) Δημοκρατική Αριστερά - ΔΗΜΑΡ (Φωτεινή Γεννηματά και Αθανάσιος Θεοχαρόπουλος),
2) Αντικαπιταλιστική Αριστερή Συνεργασία για την Ανατροπή (ΑΝΤ.ΑΡ.ΣΥ.Α.) – Μέτωπο της Αντικαπιταλιστικής, Επαναστατικής, Κομμουνιστικής Αριστεράς και της Ριζοσπαστικής Οικολογίας και Εργατικό Επαναστατικό Κόμμα ΕΕΚ –Τροτσκιστές (17μελής κεντρική συντονιστική επιτροπή),
3) Κ.Κ.Ε.(μ-λ) και Μ-Λ Κ.Κ.Ε.- Εκλογική Συνεργασία (Διευθύνουσα επιτροπή: Κωνσταντίνος Μπεκιάρης, Αντώνιος Παπαδόπουλος, Δημήτριος Μπαμπίλης και Πέτρος Κουφοβασίλης),
4) Δημοκρατικοί – Κοινωνία Αξιών – Κόμμα Πειρατών Ελλάδας (Ευγένιος Καλαιτζόπουλος, Στυλιανός Φενέκος και Αθανάσιος Γούναρης) και
5) Πατριωτική Ένωση – Ελληνική Λαϊκή Συσπείρωση «Ε.ΛΑ.Σ», αποτελούμενος από τα κόμματα: α) Εθνεγερσία, β) Ανατολή της Ρωμιοσύνης και γ) Εθνικός Λαϊκός Σχηματισμός – Ε.ΛΑ.Σ (Γεώργιος Ανυφαντής, Παναγιώτης Ξανθόπουλος και Οδυσσέας Τηλιγάδας).
Εκπρόθεσμοι ήταν ο συνασπισμος κομμάτων, ΑΚΚΕΛ, αποτελούμενος από τα κόμματα: α) Αγροτικό Κτηνοτροφικό Κόμμα Ελλάδος (Ευάγγελος Τσιομπανίδης), β) Λαϊκές Ενώσεις Υπερκομματικών Κοινωνικών Ομάδων - Λευκό (Κωνσταντίνος Ντάλιος) και γ) Πυρίκαυστος Ελλάδα (Γεώργιος Καλεάδης).
Ελλάδα και Ιταλία
Συνιστά όμως πολιτική ωριμότητα η έστω και εξ ανάγκης πολιτική κατεύθυνση της Ελλάδας προς το ιταλικό μοντέλλο; Στην Ιταλία η αδυναμία σχηματισμού υπήρξε το αποτέλεσμα συμβιβασμών και «συμβίωσης» απόψεων εκ διαμέτρου αντίθετων. Βεβαίως κάποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι η παραφύσιν συγκυβέρνηση δύο αντιθέτων ιδεολογικών άκρων, όπως ο ΣΥΡΙΖΑ και οι ΑΝΕΛ αποτελεί παράδειγμα τέτοιου συγκερασμού απόψεων. Όμως στη συγκεκριμένη περίπτωση κάθε άλλο παρά συγκερασμός υπήρξε δεδομένου ότι οι δύο αρχηγοί των συγκυβερνώντων κομμάτων την ανάγκην φιλοτιμίαν ποιούμενοι, αναγνώρισαν ως «συγκολλητική τους ουσία» την ανάγκη να βρίσκονται στην εξουσία και μόνο. Κάτι ανάλογο φαίνεται ως ερέθισμα να κυριαρχεί και ως προοπτική στην περίπτωση που μετά από τις προσεχείς εκλογές και ελέω του εκλογικού συστήματος παραστεί ανάγκη να συνεννοηθούν για να συγκυβερνήσουν περισσότερα των δύο κόμματα. Αυτό βεβαίως δεν συνιστά πολιτική ωριμότητα όπως, δι’ αυτής θέλησαν να ερμηνεύσουν οι πολιτικοί αναλυτές το ιταλικό μοντέλλο διακυβέρνησης που κυριάρχησε στην γείτονα για πολλά χρόνια.
Μία συνολική αποτίμηση της ιστορικής πορείας του ιταλικού μοντέλλου διανυβέρνησης με τους συνασπισμούς πολλών κομμάτων οδηγεί στο συμπέρασμα ότι, παρά την πολιτική κουλτούρα των Ιταλών εν τούτοις συνολικώς η Ιταλία δεν ωφελήθηκερ από αυτήν την καστάσταση. Διότι «παράγωγα» αυτής της πολυκομματικής διακυβέρνησης με τους πολλούς συμβιβασμούς μεταξύ των πολιτικών αρχηγών των κομμάτων που απάρτιζαν τις εκάστοτε κυβερνήσεις, αποτέλεσαν τρια δυσάρεστα φαινόμενα:
(α) Η ανάπτυξη της εγχώριας τροιμοκρατίας, που ταλαιπώρησε την χώρα επί πολλά χρόνια
(β) η επέκταση του οργανωμένου εγκλήματος που εξακολουθεί να έχει την δική του δυναμική, επηρεάζοντας ακόμη και τα πολιτικά πράγματα στην γείτονα (περιπτώσεις Τζούλιο Αντρεόττι και Μπετίνο Κράξι)
(γ) η εμφάνιση του φαινομένου Μπερλουσκόνι που προσέδωσε και μία διάσταση φαιδρότητας και θεατρικότητας στα πολιτικά πράγματα της Ιταλίας, σε βάρος του κύρους της στον διεθνή χώρο.
Τέλος, στην Ιταλία αποδείχθηκε ότι η πολιτική αστάθεια που συνόδευε τον κομματικό πλουραλισμό στη συγκρότηση των Κυβερνήσεων, στέρησε τη χώρα αυτή αναπτυξιακών ρυθμών και οικονομικής προόδου, μεγαλύτερης από αυτήν που έχει αναπτύξει.
Συμπερασμιατικά, το «μοντέλλο» αυτό για την Ελλάδα, δεν είναι βέβαιο ότι είναι και το καλύτερο δυνατό, Πολύ περισσότερο διότι , το ιταλικό πρότυπο θα μπορούσε να αποδειχθεί καταστροφικό, από τη στιγμή που δεν διαθέτουμε την κρατική μηχανή που μπορεί και λειτουργεί ανεξαρτήτως του ποιός είναι στην εξουσία και ανεξαρτήτως της ακυβερνησίας που είναι δυνατόν να σημειώνεται για μεγάλες χρονικές περιόδους. Η Ιταλία μπορούσε να αντέξει πολυκομματικές κυβερνήσεις βραχύβιας διάρκειας γιατί είχε ισχυρή οικονομία, πολύπειρη και, κυρίως, υπεύθυνη επιχειρηματική τάξη και, επίσης, αποτελεσματικότερη δημόσια διοίκηση. Άλλο παράδειγμα επιβίωσης ενός κράτους όχι με πολιτική αστάθεια, αλλά κυρολεκτικώς χωρίς κυβέρνηση υπήρξε τα τελευταία χρόνια το Βέλγιο, του οποίου τις δομές δεν διαθέτει η Ελλάδα.
Από την άλλη πλευρά και καθαρά μέσα σε πολιτικό πλαίσιο, αν, όπως έχει συμβεί στο παρελθόν, ένα κυβερνητικό στέλεχος μπορεί να εκβιάζει έναν πρωθυπουργό, καταλαβαίνει κανείς τι θα συμβαίνει όταν πολλά μικρά κόμματα συμμαχήσουν με ένα μεγάλο για να συγκροτήσουν Κυβέρνηση...
Αμφίβολο επίσης είναι αν η ιδιοσυγκρασία των Ελλήνων ευνοεί την ιταλοποίηση της πολιτικής ζωής, ακόμη και αν τα πράγματα οδηγήσουν τα κόμματα προς αυτήν την κατεύθυνση. Από τις δημοσκοπήσεις και τις απαντήσεις σε σχετικές ερωτήσεις έχει προκύψει ότι οι πολίτες προτιμούν, εφ’ όσον δεν υπάρχερι αυτοδυναμία, την συγκρότηση είτε συνασπισμού από τα δύο μεγάλα, όμως, κόμματα, κάτι που απορρέει από τη λαϊκήν συηνείδηση ότι αυτά έχουν και την ευθύνη για ό, τι καλό ή κακό συμβαίνει στη χώρα, είτε οικουμενικής κυβέρνησης, που , βεβαίως είναι κάτι το πολύ διαφορετικό.
Άλλωστε στην πολιτική ζωή της χώρας, την μεταπολεμική, τις μεγάλες αποφάσεις, που σημάδευσαν την πορεία αυτού του τόπου, δεν τις έλαβαν κυβερνήσεις πολλών κομμάτων, αλλά μονοκομματικές κυβερνήσεις που είχαν το θάρρος να τις λάβουν. Η Νέα Δημοκρατία, με την είσοδο της χώρας στην ΕΟΚ έχει να επιδείξει ένα τέτοιο παράδειγμα. Κάτι αντίστοιχο, αλλά μικρότερης ασφαλώς εμβέλειας, ‘έκανε ο κ.Σημίτης, με την συμμετοχή της χώρας στο ενιαίο νόμισμα.
