Ο κόσμος που αναμένεται να προκύψει μετά την αναδιάρθρωση των ενεργειακών ροών θα επιβαρυνθεί με μία περισσότερο εύθραυστη και κατακερματισμένη εφοδιαστική αλυσσίδα και θα υποφέρει από φαινόμενα οξείας πόλωσης, δεδομένα που αναπόφευκτα θα καταργήσουν το καθεστώς της ελεύθερης αγοράς στην ενέργεια.
Η Τακτική των Ρωσσικών Ομίλων
Τα επιτελεία των ρωσσικών ομίλων αξιοποιούν το γεγονός ότι το χρηματοοικονομικό σημείο ισορροπίας τιμών (Fiscal Breakeven Oil Price-FBOP) της Ρωσσίας για να ισοσκελίζει τον προϋπολογισμό της φθάνει να μειώνεται το 2022 στα $69 ανά βαρέλι, σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Η Σαουδική Αραβία, ο μεγαλύτερος ανταγωνιστής των Ρώσσων στον τομέα της ενέργειας, από την στιγμή που το χρηματοοικονομικό σημείο ισορροπίας τιμών (Fiscal Breakeven Oil Price-FBOP) για να ισοσκελίζει τον προϋπολογισμό της φθάνει τα $84 ανά βαρέλι (μειώνεται το 2022 στα $79 ανά βαρέλι), όπως και οι χώρες της Μέσης Ανατολής, αναγκάζονται να στρέφονται προς τα χαμηλότερου κόστους ρωσσικά καύσιμα.
Ο τομέας των πετροχημικών αποφέρει 15 έως 16 φορές περισσότερα έσοδα ανά τόννο προϊόντων σε σύγκριση με την ανάλογη ποσότητα αργού πετρελαίου και για τους επενδυτές με βάση τα τρέχοντα συμβόλαια της αγοράς οι αποδόσεις φθάνουν το 30%-35%, έναντι 12%-15% του τομέα διΰλισης, με τις εταιρείες πετροχημικών να διανέμουν κατά κανόνα μεγάλα μερίσματα στους μετόχους τους. Οι κινήσεις των Ρώσσων στην Μέση Ανατολή στοιχειοθετούν ότι σκοπεύουν να εκμεταλλευθούν αυτές τις διαφορές, ώστε να αντισταθμίσουν τις απώλειες από την διακοπή πωλήσεων αργού πετρελαίου στην Ευρώπη. Επιπλέον οι σχέσεις τους με την περιοχή συσφίγγονται και επιταχύνεται κατά μία έννοια το γεωπολιτικό όραμα του ομίλου ROSNEFT, που σε ανύποπτο χρόνο, το φθινόπωρο του 2017, παρουσιάζει στους επενδυτές το σχέδιο συσπείρωσης όλων των παραγωγών ενέργειας, από τον Αρκτικό Ωκεανό και την Κασπία, έως την Μέση Ανατολή, ώστε να συντονίζονται οι πωλήσεις προς τους καταναλωτές σε Ανατολή και Δύση.
Η Βαλκανιοποίηση της Αγοράς Ενέργειας
Ο κόσμος που αναμένεται να προκύψει μετά την αναδιάρθρωση των ενεργειακών ροών θα επιβαρυνθεί με μία περισσότερο εύθραυστη και κατακερματισμένη εφοδιαστική αλυσσίδα και θα υποφέρει από φαινόμενα οξείας πόλωσης, δεδομένα που αναπόφευκτα θα καταργήσουν το καθεστώς της ελεύθερης αγοράς στην ενέργεια. Η Ευρώπη που αποφασίζει προ τεσσάρων δεκαετιών να εγκαταλείψει την Μέση Ανατολή και να στραφεί προς την Ρωσσία για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της, επιστρέφει ουσιαστικά στο σημείο μηδέν.
Από την στιγμή που οι διεθνείς αγορές ενέργειας πολιτικοποιούνται και βαλκανιοποιούνται, με το αργό πετρέλαιο και το φυσικό αέριο να μην διακινούνται ελεύθερα, όπως κατά την διάρκεια των τελευταίων τεσσάρων δεκαετιών, εξελίσσεται μία νέα δομή περιορισμών και άλλων άσχετων παραμέτρων σε σχέση με την προσφορά και την ζήτηση. Η νέα κατάσταση συνεπάγεται αύξηση των ασφαλίστρων, αύξηση των ναύλων και άλλων δαπανών που συνδέονται με τις εφοδιαστικές αλυσσίδες, με αποτέλεσμα να καλούνται οι πολίτες να πληρώσουν περισσότερα, σε σχέση με το παρελθόν.
Αναμφίβολα ο δυτικός κόσμος θα ανακαλύψει πως απομονώνεται στις ενεργειακές ροές, από την στιγμή που θα έχει απωλέσει τον βασικό προμηθευτή του και αναγκαστικά θα αποκτήσει μεγάλες εξαρτήσεις με την Μέση Ανατολή, που όμως συνεργάζεται πλέον στενά με τον πρώην προμηθευτή του και οπωσδήποτε θα κινηθεί από θέση ισχύος. Η Ασία και ειδικά η Ινδία και η Κίνα πρόκειται να αποκομίσουν μεγάλα χρηματοοικονομικά οφέλη από την στιγμή που εντάσσουν την Ρωσσία στην σφαίρα επιρροής τους, με την ιδιότητα ενός προμηθευτή χαμηλότερου κόστους αγαθών. Όμως η μεταβολή αυτή θα αυξήσει τις δυνατότητες ανταγωνισμού τους στο τομέα των βιομηχανικών προϊόντων και της υψηλής τεχνολογίας με την δύση, που αποτελεί ταυτόχρονα και την μεγαλύτερη αγορά τους, δημιουργώντας και την ανάγκη αναζήτηση νέων εφοδιαστικών αλυσσίδων, μάλλον πλησιέστερα προς τις επικράτειές τους.
Πρόκειται για μία πορεία του διεθνούς εμπορίου προς την βαλκανιοποίησή του, που από την μία πλευρά θα αναζητά τρόπους να ισχυροποιήσει τις εφοδιαστικές του αλυσσίδες, ώστε να αποκτήσουν μεγαλύτερες αντοχές σε γεωπολιτικούς κινδύνους και ανακατατάξεις, όταν αναδύονται συγκρούσεις και φαινόμενα πόλωσης σε διεθνές επίπεδο. Από την άλλη όμως το κόστος θα αυξάνεται επηρεάζοντας αρνητικά την αποτελεσματικότητα των εφοδιαστικών αλυσσίδων. Στο περιβάλλον αυτό προδικάζεται η αναβάθμιση της Μέσης Ανατολής, που πρόκειται να αναδυθεί με την ιδιότητα του μοναδικού μεγάλων όγκων προμηθευτή αργού πετρελαίου και φυσικού αερίου προς την Δύση και την Ανατολή, αποτελώντας την τελευταία περιοχή που διατηρεί την ευελιξία των καλών εποχών της παγκοσμιοποίησης. Στο ερώτημα του τι δυνατότητες διαθέτει η Ευρώπη για να αποτρέψει μία μονοπωλιακή εξέλιξη αυτής της μορφής, δυστυχώς δεν υπάρχει απάντηση και τα χρονικά περιθώρια περιορίζονται ασφυκτικά, από την στιγμή που το 2023 πρόκειται να διακοπούν οι εισαγωγές ρωσσικού αργού πετρελαίου.
