Η διαμάχη μεταξύ της Αργεντινής και των Αμερικανικών ιδιωτικών επενδυτικών εταιριών (Hedge Funds), οι οποίες ποντάρισαν στη στάση πληρωμών από τη χώρα αυτή, ανέδειξε ερωτήματα, όπως πως πόσο μπορούν να επιβάλουν τα αμερικανικά δικαστήρια στις κυβερνήσεις να πληρώνουν αλλά και πως οι αναπτυσσόμενες χώρες μπορούν να αμφισβητούν το οικονομικό σύστημα των Ηνωμένων Πολιτειών.
Κάποια Τετάρτη πρωί οι αναγνώστες των μεγαλύτερων αμερικανικών εφημερίδων αντίκρυσαν ολοσέλιδες καταχωρήσεις που κατηγορούσαν την Αργεντινή ώς «Πρότυπο νοσηρότητας», την Πρόεδρο της χώρας ως περιφρονούσα τα αμερικανικά δικαστήρια και επεσήμαιναν την άρνηση της χώρας αυτής να αποπληρώσει τα χρέη της. Το ενδιαφέρον είναι ότι τις καταχωρήσεις τις πλήρωνε ένας Όμιλος που έφερε τον τίτλο American Task Force Argentina που ελεύθερα θα μπορούσαμε να μεταφράσουμε ως « Αμεριναική Δύναμη Άμεσης Παρέμβασης για την Αργεντινή».
Η αναφερόμενη στο πληρωμένο δημοσίευμα οικονομική διαμάχη αφορούσε μία περίπλοκη νομική περίπτωση, κατά την οποίαν ένας Όμιλος Hedge Funds απέρριπτε ένα σχεδιο που είχε ετοιμάσει η Αργεντινή και με το οποίο αναδιάρθρωνε το χρέος της μετα τη χρεωκοπία του 2001. Επρόκειτο για μία διευθέτηση που γινόταν δεκτή από το 93% των πιστωτών της Αργεντινής, όχι όμως από τα hedge funds, τα οποία κερδοσκοπούν επί των επικίνδυνων χρεών και επιζητούν υψηλότερη απόδοση στην εξόφληση των ομολόγων που κατέχουν.
Οι καταχωρήσεις στις εφημερίδες ήσαν μέρος της νομικής, πολιτικής και δημοσίων σχέσεων στρατηγικής που οι ιδιωτικές εταιρίες υιοθετούσαν προκειμένου να επιτύχουν μία καλύτερη διευθέτηση από την Αργεντινή για τα ομόλογα που είχε αγοράσει το 7% των επενδυτών που κατακρατούν ακόμη τα σχετικά ομόλογα.
Όμως, η μεγάλη εμπλοκή έχει να κάνει με την εθνική κυριαρχία όλων των κρατών που έχουν δανεισθεί, την ισχύ των αμερικανικών δικαστηρίων να επιβάλλουν την πληρωμή των κρατικών ομολόγων και τέλος, την αμερικανική ηγεμονία στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα.
Η νομική διαμάχη μπορεί να εξωθήσει την Αργεντινή σε νέα χρεοκοπία διότι το Αμερικανικό Εφετείο είχε αποφασίσει το 2012 ότι η Αργεντινή δεν μπορεί να πληρώσει τους κατόχους του αναδιαρθρωμένου χρέους χωρίς προηγουμένως να πληρωθούν και αυτοί που επιμένουν να πληρωθούν στο ακέραιο και μάλιστα και με τόκο! Δηλαδή οι επενδυτές των hedge funds. Έτσι, μετά την απόρριψη της έφεσης της Αργεντινής για την παραπάνω απόφαση, τα δικαστήρια απαγόρευσαν στις τράπεζες να μεταφέρουν την πληρωμή των τόκων στους κατόχους των ομολόγων που είχαν αναδιαρθρωθεί, μέχρις ότου στα hedge funds καταβληθεί ένα ποσό ύψους 1,5 δισεκατομμυρίων δολλαρίων.
Όταν οι σχετικές πληρωμές επρόκειτο να γίνουν στις 30 του περασμένου Ιουλίου και οι τράπεζες δεν μετέφεραν το ρευστό το οποίο η Αργεντινή είχε καταθέσει σε αυτές για τις πληρωμές αυτές, η χώρα τεχνικώς είχε χρεοκοπήσει για δεύτερη φορά με΄σα σε 13 χρόνια. Η δεύτερη πληρωμή είναι αύριο, 30 Σεπτεμβρίου και πυροδότησε και άλλες αιτήσεις κατά της απόφασης του Αμερικανικού εφετείου, που απερρίφθησαν, μεταξύ δε των εφέσεων αυτών ήταν από την Σίτυ Μπανκ και από μία άλλη τράπεζα που τηρεί τις παγωμένες πληρωμές της Αργεντινής. Η Σϊτυ Μπάνκ μάλιστα φοβάται ότι ως αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης θα μπορούσαν να εθβικοπιηθούν οι θυγατρικές της στην Αργεντινή.
Η απάντηση της Αργεντινής είναι να καταγγείλει τα hedge funds ως καπιταλιστικούς γύπες που τοποθετούν το προσωπικό συμφέρον πάνω από την επιβίωση του λαού της Αργεντινής αλλά και του συμφέροντος των κατόχων του αναδιαρθρωμένου χρέους. Όμως οι ιδιωτικές επενδυτικές εταιρίες προβάλουν ως επιχείρημα ότι εκείνο που επιζητούν είναι μία υπευθυνότητα από την Πρόεδρο Κίρχνερ και την κυβέρνηση της Αργεντινής.
Οποιαδήποτε και αν είναι η αξία αυτών των επιχειρημάτων, η αλήθεια είναι ότι η διαμάχη της Αργεντινής με τις ιδιωτικές επενδυτικές εταιρίες έχει εισέλθει σε μία καινοφανή νομική φάση. Η ιστορία ξεκινάει με την χρεοκοπία της χώρας το 2001, όταν δεν μπορούσε να τιμήσει τις οικονομικές της υποχρεώσεις ύψους 100 δισεκατομμυρίων που αντιπροσώπευαν μακροπρόθεσμο κρατικό χρέος. Την επόμενη δεκαετία, η Αργεντινή αναδιάρθρωσε το χρέος της, όπως θα έκανε οποιοσδήποτε χρεοκοπημένος επιχειρηματίας, συμφωνώντας με τους πιστωτές σε ΄ρους τμηματικών πληρωμών.
Οι περισσότεροι από τους πιστωτές αποδέχθηκαν την προσφορά της Αργεντινής να εξοφλήσει το 1/3 του αρχικώς δανεισθέντος σε αυτήν ποσού, με την υπόσχεση, από πλευράς Αργεντινής, ότι η διαπραγματευτική αξία των αντικατασταθέντων ομολόγων θα αυξηθεί μόλις ξεπεράσει η χώρα την οικονομική της κατρακύλα. Και αυτό έγινε. Όμως οι ιδιωτικές εταιρίες, που εκπροσωπούσαν λιγότερο από το7% του αρχικού χρέους δεν αποδέχθηκαν τους όρους της Αργεντινής και μετά από χρόνια δικαστικών αγώνων σε αμερικανικά δικαστήρια, κατόρθωσαν να επιτύχουν μία απόφαση που δεν έχει προηγούμενο και που ανάγκαζε την Αργεντινή ή να πληρώσει όλους τους πιστωτές της ή κανέναν!
Η Αργεντινή αποφάσισε μία πλήρη επίθεση κατά του αμερικανικού οικονομικού συστήματος, αναμιγνύοντας τα Ηνωμένα Έθνη, με την σημαντική υποστήριξη των πλέον ισχυρών αναπτυσσομένων χωρών. Σε ρίσκο δεν βρίσκεται μόνο η φερεγγυότητα της Αργεντινής αλλά όλα τα κρατικά χρέη διεθνώς, περασμέν ακια μελλοντικά. Το πως θα επιλυθεί το δράμα της Αργεντινής θα επαναπροσδιορίσει όλο το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα. Και μιλάμε για τρισεκατομμύρια δολλαρίων σε κρατικά χρέη, ενώ ενδεχομένως οι ΗΠΑ μπορεί να χάσουν ένα από τα σημαντικά πλεονεκτήματά τους, τον τελευταίο αιώνα: να είναι ο εγγυητής των νομισματικών συναλλαγών με το δολλάριο να είναι το αδιαφιλονίκητο νόμισμα.
΄Εχει χρεοκοπήσει ή όχι;
Το ερώτημα πο τίθεται είναι αν η Αργνετινή έχει χρεοκοπήσει με την δικαστική απόφαση ή όχι. Τα πιστωτικά ιδρύματα λένε πως ναί. Η Αργεντινή το αρνείται, υποστηρίζοντας ότι έχει τα χρήματα, πλην όμως τα αμερικανικά δικαστήρια είναι που παρεμποδίζουν την εξόφληση των funds. Στην πραγματικότητα η Αργεντινή πράγματι μεταβίβασε, εγκαίρως, 539 εκατομμύρια δολλάρια που χρωστούσε ως εξαμηνιαία καταβολή του αναδιαρθρωμένου χρέους της, συμμορφούμενη με τους οικονομικούς του όρους. Πλην όμως ένας δικαστής μπλοκάρησε τις μέσω τραπεζών πληρωμές κι έστι δεν πληρώθηκαν οι κάτοχοι των ομολόγων της Αργεντινής.
Χρεοκοπημένη ή όχι, η Αργεντινή πορς το παρόν μοιάζει να κερδίζει την μάχη, τουλάχιστον αυτήν που τη διαμορφώνει ο έσχατος κριτής στα οικονομικά ζητήματα και που δεν είναι άλλος από τις ίδιες τις αγορές. Η αγορά ζητάει βεβαίως ένα υψηλότερο επιτόκιο για να διακρατήσει το χρέος τη χώρας, πλην όμως το επιτόκιο αυτό δεν είναι πολύ υψηλότερο. Κι αυτό διότι οι επενδυτές προσβλέπουν στην προοπτική της Αργεντινής να εκμεταλλευθεί τα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου που διαθέτει! Επομένως η αψήφηση από την Αργεντινή των αποφάσεων των αμερικανικών δικαστηρίων έχει μικρό αντίκτυπο σε βάρος της χώρας αυτής, ενώ αν αποδεχόταν τις δικαστικές αποφάσεις θα ξανάπεφτε πάλι σε χρεοκοπία. Δεν είναι ότι η Αργεντινή δεν έχει το 1,5 δισεκατομμύριο ευρώ που οι κάτοχοι των ομολόγων της απαιτούν. Είναι ότι οι εθνικοί νόμοι της απαγορεύουν μία τέτοια υπαναχώρηση και –ακόμη και αν ήταν νομικώς δυνατό αυτό- μία τέτοια συνθηκολόγηση θα πυροδοτούσε σφοδρές αγωγές και χρόνια επανδιαπραγματεύσεων προκειμένου να τύχουν των ίδιων όρων όλοι οι κάτοχοι ομολόγων –και όχι μόνο των hedge funds. Κάτι που θα υπερέβαινε το ποσό εξ αιτίας του οποίου η Αργεντινή χρεοκόπησε το 2001.
Το καλοκαίρι η Αργεντινή πέρασε νομοθεσία ώστε να μπορεί τις δικές της τράπεζες ή γαλλικές ή άλλες που θα ήθελαν να προτείνουν οι πιστωτές της – εφόσον οι η διαδικασία της αναθεωρημένης πληρωμής θα παρακάμπτει την αμερικανική δικαιοδοσία.
Το χρέος της Αργεντινής υπογραμμίζει επίσης τις γενικότερες πιέσεις για ανανέωση των κανόνων που ισχύουν για το οικονομικό σύστημα, όπως αυτό προσδιορίστηκε από τις ΗΠΑ μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Στον ΟΗΕ η Αργεντινή έτυχε μεγάλης υποστήριξης υπέρ τηα αναθεώρησης των παγκόσμιων οικονομικών κανόνων, μολονότι οι δυτικές χώρες ψήφισαν κατά.
Με τις χώρες της Δύσης να προσπαθούν να περιορίσουν την επιρροή των BRICS –δηλαδή της Βραζιλίας, της Ρωσίας, της Ινδίας, της Κίνας και της Νότιας Αφρικής- στην παγκόσμια οικονομία, τα νέα μέλη και κυρίως η Ρωσία κια η Κίνα παίρνουν πλέον συγκεκριμένα μέτρα για να ισορροπήσουν την ισχύ της Δύσης. Πρόσφατα οι BRICS δημιούργησαν έναν θεσμό που θα μπορούσε να εξελιχθεί σε μία εναλλακτική λύση προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Παγκόσμια Τράπεζα. Δηλαδή δημιούργησαν μία Τράπεζα Αναπτύξεως που θα αρχίσει να δανειοδοτεί χώρες από το 2016. Η δανειοδοτική της ισχύ θα δημιουργήσει ρήγμα στους δυτικούς αντιπάλους της.
Οι εναλλακτικές της Αργεντινής,
Παρά το γεγονός ότι η πρόκληση της Αργεντινής έναντι των ΗΠΑ και του κυρίαρχου οικονομικού της συστήματος μπορεί να παραμείνει ιστορική, εν τούτοις η χώρα θα κληθεί να πληρώσει υψηλό τίμημα γι' αυτήν την πρόκλησή της. Κι αυτό διότι έχει ακόμη ανάγκη μεγάλης ρευστότητας, η οποία μπορεί να προκύψει από τους αναδυόμενους πιστωτές των BRICS. Το κλειδί στην στρατηγική της Αργεντινής είναι τα μεγάλα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου, τα οποία ελπίζει ότι θα προσελκύσουν τους ιδιώτες επενδυτές και διμερείς ξένες πίστώσεις, έτσι ώστε η χώρα να επιβιώσει χωρίς τα δυτικά δάνεια. Τα προσοδοφόρα αποθέματα αερίου και πετρελαίου είναι σε φάση εκμετάλλευσης και θα επιτρέψουν στην Αργεντινή να εγγυηθεί τα χρέη της καθώς και να έχει πρόσβαση σε φρέσκα κεφάλαια.
Η Αργεντινή, ότιδήποτε κι αν συμβεί στο τέλος θαα παραμείνει στην Ιστορία ως η πρώτη χώρα που στάθηκε απέναντι στο πιο ισχυρό όπλο της Αμερικής που είναι ο έλεγχος της παγκόσμιας Οικονομίας. Η Αργεντινή θα έχει δώσει μία μάχη-καταλύτη για το τέλος της οικονομικής ηγεμονίας των ΗΠΑ.
