Ο λόγιος πρέσβης της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Αθήνα κατά την κρίσιμη περίοδο 1968-1979 Νίκος Κρανιδιώτης (Κερύνεια 1911 – Αθήνα 1997) στο βιβλίο του «Οι διεθνείς διαστάσεις του Κυπριακού» αποκαλύπτει γεγονότα, τα οποία τα έζησε από πρώτο χέρι και επομένως μπορούν να θεωρηθούν αναμφισβήτητα.
Από την αρχή που οι επίορκοι στρατιωτικοί κατέλαβαν την εξουσία, γράφει ο Κρανιδιώτης, «χωρίς κανένα δισταγμό προσχωρούσαν ολοένα και περισσότερο στα νατοϊκά σχέδια και, κάτω από το απατηλό προκάλυμμα της Ένωσης, προσπαθούσαν να παρασύρουν την ελληνοκυπριακή ηγεσία σε λύσεις ταυτόσημες ή παραπλήσιες προς τις προτάσεις Άτσεσον, που μεθοδικά οδηγούσαν στη διπλή ένωση. Ήδη από το 1964 η Αμερική και άλλοι συμμαχικοί παράγοντες είχαν οριστικά προσανατολιστεί στη διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας και την ένωση του νησιού (κατά ποσοστό σύμφωνο με την πληθυσμιακή αναλογία των δύο κοινοτήτων) με την Ελλάδα και την Τουρκία». (σελ. 57).
Στη συνέχεια ο Ν. Κρανιδιώτης αναφέρει ότι «τροχοπέδη» στο σχέδιο αυτό ήταν ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος. Και ο Κύπριος πρέσβης εξηγεί: «Ο Κύπριος ηγέτης, που είχε ξεκινήσει με μοναδικό στόχο στον αγώνα του την πλήρη ένωση του Νησιού με την Ελλάδα, έβλεπε τώρα ότι ο στόχος αυτός (που όπως είπαμε, συγκέντρωνε την αντίθεση των μεγάλων δυνάμεων, οι οποίες υποστήριζαν, για διαφορετικούς λόγους η καθεμιά την Τουρκία) ήταν αδύνατο να πραγματοποιηθεί χωρίς ένα νικηφόρο πόλεμο της Ελλάδος εναντίον της Τουρκίας...Εκείνο επομένως που, κατά τον Μακάριο, προείχε δεν ήταν η Ένωση, αλλά η επιβίωση του Ελληνισμού στην Κύπρο και η διατήρηση της ακεραιότητας του Νησιού. Κι αυτό – όπως εξελίσσονταν τα διεθνή γεγονότα – μπορούσε να επιτευχθεί μόνο με την ενίσχυση της διεθνούς οντότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας...» (Σελ. 61).
Αυτό επετεύχθη με την ένταξη της στην Ευρωπαϊκή Ένωση την 1η Μαΐου 2004. Όμως οι πιέσεις του διεθνούς παράγοντα προς την κατεύθυνση της ουσιαστικής διχοτόμησης εξακολουθούσαν να είναι ισχυρές προς την Κύπρο και την Ελλάδα. Αναφέρει σχετικά ο Κρανιδιώτης «Η Αμερική και η Αγγλία στρέφονται περισσότερο προς την Τουρκία και επιδιώκουν δραστήρια να επιτύχουν, με τη συγκατάθεση και τη βοήθεια της Χούντας, μια λύση του Κυπριακού, που να μη δυσαρεστεί την Άγκυρα.(Σελ. 77).... Με την πάροδο του χρόνου οι εκ μέρους της χούντας απειλές και απόπειρες δολοφονίας του Μακαρίου έφτασαν στο κατακόρυφο με το προδοτικό πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1974, που έδωκε την ευκαιρία στους Τούρκους να εισβάλουν και να διχοτομήσουν το νησί» (σελ. 101). Και συνεχίζει ο Κρανιδιώτης:
«Στις 8.20 το πρωί άρματα μάχης και μηχανοκίνητα της Εθνικής Φρουράς, με επικεφαλής Ελλαδίτες αξιωματικούς, επιτέθηκαν στο Προεδρικό Μέγαρο και το βομβάρδισαν. Σε λίγα λεπτά η ανατολική πλευρά του βυθίστηκε στις φλόγες...Μετά την κατάληψη και του Ραδιοφωνικού Σταθμού οι πραξικοπηματίες ανήγγειλαν ότι ο στρατός είναι κύριος της καταστάσεως και ο Μακάριος νεκρός...». (Σελ. 102). Και ο μεν Μακάριος επέζησε των προδοτικών βαριών πυρών, αλλά οι χουντικοί είχαν κάμει τη δουλειά τους...-
